O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi davlat universiteti

 
3.
 
Anketa va so‟rov o‟tkazish usullarining turlari. 
 
Anketa    vositasida  o‟tkaziladigan  tadqiqotlarga    muayyan  firma 
mahsulotlarini  sotuvchi    tashkilot  xodimlari,  maxsus  tanlab    olingan  ekspertlar, 
muayyan manzil aholisi jalb etiladi.  Tadqiqotlar o‟tkazish davriga ko‟ra doimiy va  
doimiy  bo‟lmagan  turlarga    bo‟linadi.  Bu  xususiyat  marketing  izlanishi  bilan 
shug‟ullanayotgan  firmaning imkoniyatlari,  tovar, narx, xizmat ko‟rsatish siyosati 
va boshqa  xususiyatlarga bog‟liq. 
Anketa  savollari  va  javoblari  tizimini  ishlab  chiqish  eng  muhim  bosqich 
bo‟lib, bunda tegishli ish guruhi  turli gipotezalar (tahminlar)  va muqobil uslublar 
asosida  dastlabki  anketa  savollari  shaklini  ishlab  chiqadilar.  Avvalgi  o‟tkazilgan 
tadqiqotlarda  to‟plangan  tajriba,  mutaxasislarning  fikr  va  mulohazalari  asosida 
anketa    savollari  va  javoblari  muayyan  maqsad  sari  yo‟naltirilganligiga  e‟tibor  
beriladi.  Ushbu  bosqichning  mohiyati  –  anketa  organizastiyaqali  so‟rash  asosida 
turli  gipotezalarni  tekshirish  hisoblanadi.  Boshqacha  qilib  aytganda,  savollar  va  
javoblar  ko‟lamini  rastional  tartibda  va  ketma  -ketlikda    joylashtirishga  alohida 
e‟tibor  beriladi. Masalan, qishloq joylarda istiqomat qiluvchi aholining harid qilish 
turkumi keltirilishi mumkin: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

65 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Anketa  so‟rovlarini  o‟tkazishning  yana  bir  hususiyati  unda  qatnashuvchi 
respondentlar  hajmi  va  tarkibi  hisoblanadi.  Bunda  xuddi  kuzatish  uslubida 
foydalanishi lozim bo‟lgan hususiyatlar va ketma-ketliklar qo‟llaniladi. Jumladan, 
tanlov hajmi, tanlov belgisi, tanlov uslub, tanlash tartibi.  
Anketa  so‟rovidagi  respondentlarning  sifat  vakilligi  ta‟minlanishi  lozim 
bo‟ladi.  Masalan,  V  shaharda  yangi  muzlatgichga  bo‟lgan  talabni  o‟rganish 
muammosini  olaylik.  Ushbu  shahar  aholisining  yoshi,  oilaviy  holati,  daromadi, 
yashash  sharoiti,  iste‟mol  xususiyatlari  albatta  tanlovda  inobatga  olinishi  lozim. 
Tanlovga  olingan  respondent,  yalpi  shahar  aholisining  yuqoridagi  belgilari 
bo‟yicha tarkibiga yaqin bo‟lishiga e‟tibor berish kerak bo‟ladi.