O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti


KINEMATIKADAGI  ASOSIY   TUSHUNCHALAR  VA  JISMLAR HARAKATINI



Download 1,62 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/196
Sana11.01.2022
Hajmi1,62 Mb.
#349669
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   196
Bog'liq
ФУНА МАЖМУА 3-КУРС

KINEMATIKADAGI  ASOSIY   TUSHUNCHALAR  VA  JISMLAR HARAKATINI  

O‘RGANISH 

Kinematika-mexanikaning    bir  bo‘limi  bo‘lib,  bunda  uning  asosiy  masalasining    bir  qismi  hal 

qilinadi. Bu bo‘limda o‘quvchilar  butun  fizika kursini  o‘zlashtirish  uchun zarur bo‘lgan tushunchalar 

bilan tanishadilar. Bu tushunchalarga moddiy nuqta, koordinataviy tizim, sanoq tizimi, ko‘chish, tezlik, 

o‘rtacha va oniy tezlik, tezlanish, vektor va uning proyektsiyalari tushunchalari kiradi.  Shuningdek, bu 

bo‘limda    o‘quvchilar  butun  fizika  kursini    o‘zlashtirish  uchun  zarur  bo‘lgan  harakatning  nisbiylik 

nazariyasi  tushunchasi  bilan  tanishadilar.  Ushbu  mavzuda  shakllantirilayotgan  tushunchalar  fizika 

kursining boshqa bo‘limlarida ko‘p qo‘llaniladi. Shuning uchun bu tushunchalarni o‘zlashtirilishi katta 

ahamiyatga ega.  

Mexanikani  o‘rganish  moddiy  nuqta  kinematikasidan  boshlanadi.  Mexanik  harakatlarni  

klassifikatsiyalash  uchun  moddiy  nuqta  harakat  trayektoriyasi  tushunchalarini  kiritish  zarur.  Harakat 

vaqtida  jismning  istalgan  nuqtasi  hosil  qiladigan  chizig‘i  trayektoriya  deyiladi,  degan  tushuncha 

murakkab emas. Bu tushuncha konkret misollar ustida oydinlashtiriladi: bo‘rning doskaga  qolgan izi va 

hokazo.  Moddiy  nuqta  tushunchasi  esa  juda  abstraktdir.  Shuning    uchun  bu    tushunchaning    kiritilishi 

o‘quvchilarga  yetarli  darajada  batafsil  asoslab  berilishi  lozim.  Jismlar  harakatining  ba’zi  turlarini 

o‘rganishda bu tushunchaning zarurligini va undan foydalanishga to‘g‘ri   kelishini tushuntirish lozim. 

Biz fizikaning mexanika bo‘limini o‘rganishda  modellashtirish usulidan foydalanib ko‘plab  kinematik 

masalalarni  hal  etamiz.  Misol  uchun,  jismning    ilgarilanma  harakatini  yozishni  o‘rganishda  uning 

bironta  nuqtasining  harakat  qonunlarini  bilish  kifoya.  Shuning  uchun  ham  jismning    ilgarilanma 

harakatini o‘rganishda uni moddiy nuqta deb, modellashtirib tushuntirish mumkin.  

O‘quvchilar jism  vaziyatini uning koordinatalari  bo‘yicha aniqlash usulini o‘zlashtirib  olishlari 

uchun ularga  biron harakatlanayotgan jismning bir necha turli  vaziyatini qayd etishni va tanlab  olingan 

sanoq  sistemasiga  nisbatan  vaziyatdagi  koordinatalarini  aniqlashni  taklif  etish  lozim.  Koordinata 

tushunchasi faqatgina biror sanoq sistemasiga nisbatan ma’noga ega ekanligini o‘qtirib o‘tish muhimdir.  

Doska  bo‘yicha  ko‘chirilayotgan  bo‘r,  suyuqlik  bilan  to‘ldirilgan  uzun  shisha  naydagi  havo  



pufagi harakatlanayotgan jism bo‘lishi mumkin. Sinf doskasiga ikkita koordinatalar sistemasini  chizib 

o‘quvchilarga  ularning  har  birida  A  va  B  jismlarning  koordinatalarini    aniqlashni  taklif  etish  shu  va 

shunga o‘xshash mashqlar orqali koordinatalarning nisbiyligini o‘zlashtirishga yordam berish maqsadga 

muvofiqdir.  




Download 1,62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   196




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish