O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti t. R. Yuldashev, J. T. Nurmatov

7.3-rasm. Porshenli xalqalarni tо„ldirish. 

1-shtok; 2-halqa; 3-porshen; 4-tojsimon  

gayka;  5-yо‗naltiruvchi planka. 

 

7.4-rasm.  Silindrda  porshenni 

tо„ldirish. 

1-porshenli 

xalqa; 

2-

yо‗naltiruvchi  vtulka;  3-shtok;  4-

silindr. 

 

 

Ishqalanuvchi  yuzalarda  ularni  moylab  turish  uchun  imkon  yaratilgan  bо‗lishi 

kerak,  shuning  uchun  vtulkalarni  zapressovkalashda  qobiqning  moylovchi  teshiklari 

bilan yangi vtulkaning bir biriga tо‗g‗ri kelishiga amin bо‗lish kerak. Yangi vtulkalarni 

va  nadelkalarni  kiydirish  mustahkam  bо‗lishi  kerak,  kо‗pincha  buning  uchun 

tо‗xtatgichli vintlar qо‗llaniladi. 

Ta‘mirlash  ishlaridan  keyin,  shuningdek,  porshenning  notekis  yurishiga 

asoslangan  zaruriy  holatlarda,  bug‗  taqsimlagich  sistemasi  diqqat  bilan  rostlanadi. 

Rostlash  zolotnikli  korobka  qopqoqlarini  (bug‗latkichli  va  gidravlik  silindr 

qopqoqlarini)  ochgan  holda,  shuningdek,  zolotnikli  mexanizm  tortqilarini  olib 

qо‗yilgan  holatda  amalga  oshiriladi.  Porshenli  guruhlarni  о‗rnini  almashtirib,  ularni 

shunday о‗rnatiladiki, bunda barcha porshen va zolotniklar о‗zining 

salt

 yurishlarining 

о‗rtasida  bо‗lishlari  kerak.  Ba‘zan  gidravlik  va  bug‗latgichli  porshenlar  orasidagi 

qattiq birikmalar uzunligini о‗zgartirishga tо‗g‗ri keladi. Buning uchun shtokdagi kontr 

gaykalarni bо‗shatiladi, undan sо‗ng u yoni bu shtokni birlashtiruvchi muftaga burab 

kiritiladi yoki bir nuqtasini unda burab olinadi. Mufta shunday joylashtirilishi kerakki, 

---

 

219 

u  bilan  birlashtirilgan  bug‗  taqsimlagich  mexanizmining  richagi  qat‘iyan  vertikal 

holatni  olsin.  Zolotniklar  va  richaglarning  porshenlarini  о‗rnatib  bо‗lgandan  sо‗ng, 

tortqi  va  shtok  uzunligi  shunday  rostlanadiki,  bug‗taqsimlagich  mexanizmini  butkul 

yig‗ib bо‗lgandan sо‗ng, zolotniklarning holati о‗zgarmasin.  

Bug‗ taqsimlagich mexanizmi kо‗pgina konstruktiv va kinematik kо‗rinishlarga 

ega.  Tо‗g‗ri  bug‗  taqsimlashga  erishish  uchun  barcha  harakatlanuvchi  detallarning 

(porshenlar,  zolotniklar,  richaglar,  shuningdek  shtoklardagi  rostlanuvchi  tayanchlar 

yoki  zolotnikli  mexanizm  tortqilari)  о‗zakda  joylashuvini  taminlash  kerak.  Bug‗ 

taqsimlagich  mexanizmini  rostlash  oxiriga  yetkazilgandan  sо‗ng  qopqoqlarni 

yopgunga qadar zolotniklardan birini о‗zagidagi holatdan chiqariladi, bu vaqtda barcha 

detallarga о‗rnatilgan kinematik bog‗larini buzmaslik kerak.