O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti t. R. Yuldashev, J. T. Nurmatov

Kо„mir-grafitli issiqlik almashinish qurilmalari. 

О‗ta agressiv muhitlar uchun 

turli  konstruksiyalardagi  kо‗mir  grafit  materiallaridan  ishlangan  issiqlik  almashinish 

qurilmalari  qо‗llaniladi:  blokli,  qobiq  blokli,  chо‗ktirma  va  qobiq-trubali  tiplardagi 

konstruksiyalar.  

Kо‗mir  grafitli  issiqlik  almashinish  qurilmalarini  montaj  qilish,  ta‘mirlash 

usullari,  ularning  konstruksiyalari,  og‗irligi  va  о‗lchamlariga  qarab  tanlanadi.  Kо‗p 

hollarda  asosiy  e‘tibor  pо‗lat  bolt  yoki  shpilkalar  bilan  tortib  bog‗lanadigan 

birlashtiruvchi  elementlar  (blok,  truba  kanallar)  orasidagi  zichlikni  mustahkamlashni 

ta‘minlashga  qaratilgan  bо‗ladi.  Metall  qobiq  va  grafitli  trubadan  iborat  bо‗lgan, 

murakkab  qobiq-trubali  issiqlik  almashinish  qurilmalarini  ta‘mirlash  va  montaj  qilish 

ba‘zi qiyinchiliklarni tug‗diradi (18.4-rasm). 

Qobiq  yon  tomonlariga  grafitli  trubali  panjaralar  о‗rnatilgan  bо‗lib,  ularga 

trubalar  surtma  moyga  konusli  yuzalar  bilan  mahkamlangan.  Kiruvchi  va  chiquvchi 

kameralar  shakldor  qopqoqlar  bilan  hosil  qilingan.  Birikmalarning  zichlanishiga, 

boltlarni qistirmalar vositasida bir tekis tortib bog‗lash orqali erishiladi.  

 

 Isitkichlar 

 

---

 

506 

Isitgichlar - sferik taglikli, gorizontal silindrik qurilmadan iboratdir. Qurilma ichiga bir 

yoki  bir  necha  issiqlik  almashinish  trubalari  bog‗lami  joylashtirilgan.  Truba 

bog‗lamlariga  issiqlik  tashuvchilar,  masalan,  qobiq  ichidagi  muhitni  isitadigan  bug‗ 

uzatiladi.  Truba  bog‗lamining  ozod  uchlariga  bog‗liq  holda  isitgichlar:  suzuvchi 

kallakka  ega  bо‗lgan  bog‗lamli  isitgichlarga  va  U-simon  truba  bog‗lamlaridan  iborat 

bо‗lgan isitgichlarga bо‗linadi. 

Isitkichlarni  ta‘mirlash  -  qobiq  holatini  va  bog‗lam  holatini  umumlashtiradi,  bunda 

ichki  qurilmalarga  xususan,  bog‗lam  ostidagi  tо‗kish  plastinalari  otboyniki  va 

metallokonstruksiyalarga e‘tibor qaratiladi. Qurilma ichki tomonini kо‗rish uchun lyuk 

bilan ta‘minlangan. Almashtirish qulay bо‗lishi uchun truba bog‗lamlarini kо‗ndalang 

balkalarga  yotqizilgan  platforma  burchaklariga  joylashtiriladi.  Bog‗lamni  о‗rnatishda 

montaj  shtuseri  orqali  bog‗lamning  uchlariga  mahkamlangan  tros  sim  kirgiziladi. 

Montajdan sо‗ng tros simi olib tashlanadi, shtuserni yopiladi.