O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi o’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi tibbiy ta’limni rivojlantirish markazi

№ shaxrida yashovchi bolalarning jismoniy rivojlanishiga baho beruvchi 
jadval (bir yoshli). 
Og’ishlarning 
sigma chegarasi 
O’g’il bolalar – 12 oylik 
Qiz bolalar – 12 oylik 
Bo’y 
sm 
Vazn 
gr 
Ko’krak 
qafasi sm 
Bosh 
aylan
asi, 
sm 
Bo’y 
sm 
Vazn, gr 
Ko’kr
ak 
qafasi
,sm 
Bosh 
aylanasi 
sm 
Past 
(M-1 

va 
undan past) 
O’rta past 
(M-1

- M-2

) 
O’rtacha 
(M-1

-M+1

) 
O’rtadan yuqori 
(M+1

-M+2

) 
Yuqori 
(M+2

va undan 
yuqori) 
71 
72 
73 
74 
75 
76 
77 
78 
79 
80 
81 
9759 
9890 
10021 
10152 
10283 
10414 
10545 
10676 
10807 
10938 
11068 
47.18 
47.37 
47.56 
47.75 
47.94 
48.13 
48.32 
48.51 
48.70 
48.89 
49.08 
45.98 
46.13 
46.28 
46.43 
46.58 
46.73 
46.83 
46.98 
47.13 
47.28 
47.43 
69 
70 
71 
72 
73 
74 
75 
76 
77 
78 
79 
80 
81 
9573 
9659 
9745 
9831 
9917 
10003 
10089 
10175 
10261 
10347 
10433 
10519 
10605 
46.96 
47.07 
47.18 
47.29 
47.40 
47.51 
47.62 
47.73 
47.84 
47.95 
48.06 
48.17 
48.28 
45.73 
45.83 
45.93 
46.03 
46.13 
46.23 
46.33 
46.43 
46.53 
46.63 
46.73 
46.83 
46.93 

---

Hozirgi vaqtda jismoniy rivojlanishlarga aholi salomatligini asosiy 
ko’rsatkichlaridan biri bo’lishiga qaramasdan, u maxsus strategik hisobotlarga 
kiritilmagan, shuning uchun ham ularni tumanlar, shaharlar, viloyatlar orasida 
taqqoslash imkoniyatiga ega emasmiz. Buning uchun esa maxsus ilmiy tadqiqot 
ishlari olib borilishi kerak. Viloyatlar, shahar va qishloq bolalari orasida maxsus 
kuzatishlar olib borish natijasida jismoniy rivojlanishning ilmiy asoslangan 
statdartlarini tuzish hozirgi kunning dolzarb vazifalaridan biri hisoblanadi.
Mamlakatimizda bolalarga davolash-profilaktika yordamini tashkil etish 
deganda - bolalar tugilganidan boshlab, to ular o’rta maktabni tugatgunga qadar 
uzluksiz malakali tibbiy yordamni ta’minlaydigan davlat tizimi tushuniladi. 
Ushbu tizim barcha asosiy 
tibbiy 
muassasalarning faoliyatlarini 
muvofiqlashtirgan holda bolalarga davolash-profilaktika yordamini tashkil etadi: 
bolalar poliklinikasi, bolalar kasalxonasi, maktabgacha ta’lim, maktab, akademik 
litsey, sanatoriya va boshqa sog’lomlashtirish hamda ta’lim-tarbiya muassasalari. 
Ilmiy 
tadqiqotlarning 
natijasi 
o’laroq, 
hozirgi 
kunda 
bizning 
respublikamizda bolalarni beshta salotlik guruhiga bo’lish taklif etilgan: 1-guruhni 
- sog’lom bolalar tashkil etadi. 
2-guruh - sog’lom, ammo xavfli risk omillarga ega bo’lgan bolalar. 3,4,5 guruhga
- tegishli ravishda kasallik jarayoni kompensatsiya, subkompensatsiya va 
dekompensatsiya holatidagi bemor bolalar. 
1-guruhga kiruvchi bolalar - sog’lom bolalarni - profilaktik ko’rikdan o’tkazish 
muddatlariga mos holda kuzatib boriladi. 
Yuqorida qayd etilganidek, bu guruhdagi bolalarga odatda vrach profilaktik, 
sog’lomlashtirish va to’g’ri tarbiyalash bo’yicha tadbirlar belgilaydi. 
2-guruhga - kiruvchi kasallikka chalinishi xavfi bo’lgan bolalar vrachning 
diqqat e’tiborli bo’lishni talab etadi. CHunki o’z vaqtida, maqsadli o’tkazilgan 
profilaktik, davaolash-sog’lomlashtirish tadbrrlari ularda surunkali xastaliklarni 
paydo bo’lishining oldini olishda katta samara beradi. 
Ushbu guruxdagi bolalarini dinamik kuzatishlar soni va muddatini har bir 
bolaning funktsional holati, rezistentligi, surunkali kasalliklarning paydo bo’lishi 
darajasiga qarab individual tartibda belgilaydi. Ayrim hollarda ushbu guruxdagi 
bolalarda ixtisoslashgan davolash-sog’lomlashtirish tadbirlari ham o’tkaziladi. 
2,3,4 salomatlik guruhlarini tashkil etgan bolalar pediatr va tegishli 
mutaxassislarda dispanser nazorati ostida bo’ladi va ulardagi mavjud 
kasalliklardan 
kelib 
chiqqan 
holda 
davolanadilar. 
Bolalarni 
ularga 
differentsiyalashgan maqsadli yordam berishga imkoniyat yaratadi. Pediatriya 
uchastkasidagi bolalarni maktabgacha ta’lim muassasalariga va maktabga borishga 
M 

x
y
R
/
R

75.65 
1.96 
10368 
131 
420.8 
48.06 
0.19 
1.26 
46.68 
0.15 
1.06 
75.0
5 
2.75 
10093 
86 
551.5 
47.63 
0.11 
1.04 
46.34 
0.10 
1.00 

---

tayyorlash profilaktik ishini muhim bo’lagi hisoblanadi. Ushbu tadbir 2 qismdan, 
ya’ni umumiy va xususiy - maxsus tayyorgarlik qismlaridan iborat, 
Umumiy tayyorlash - bolalarni jsmoniy, asab-ruhiy rivojlanishi, 
salomatligini saqlagan holda oilada tarbiyalashni to’g’ri tashkil etish kabi bir-biri 
bilan uzviy boUmumiy tayyorlash - bolalarni jsmoniy, asab-ruhiy rivojlanishi, 
salomatligini saqlagan holda oilada tarbiyalashni to’g’ri tashkil etish kabi bir-biri 
bilan uzviy bog’liq bo’lgan tadbirlarni sistematik ravishda o’tkazishni o’z ichiga 
oladi. 
Xususiy - maxsus tayyorgarlik qismi quyidagi tadbirlarni o’z ichiga oladi:
-bolalarni maktabgacha ta’lim muassasalariga tayyorlash, ularni 
jismonan to’g’ri tarbiyalash bo’yicha har oyda ota-onalar orasida sanitariya 
- maorifi ishlarini olib borish; 
-uchastka pediatri va boshqa vrach-mutaxassislar tomonidan bolalarni 
dispanserizatsiya qilish, laboratoriya tekshirishdan o’tkazish; 
-bolalarni salomatlik guruhlariga va oxirgi o’tkazilgan dispanser ko’rigi 
natijalariga qarab ularni sog’lomlashtirish va davolash; nospetsifik himoya 
mexanizmini, immunitetni oshirishga qaratilgan tadbirlar o’tkazish.
-bolalarni maktabgacha ta’lim muassasalariga borishdan 1-2 oy
oldin ular orasida uchraydigan o’tkir kasalliklarning (O’RVI va gripp) 
oldini olish bo’yicha profilaktik tadbirlar o’tkazish.