O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi o’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi tibbiy ta’limni rivojlantirish markazi

7,6 
10,9 
3 
SHaxar poliklinikasi (bo’lim) 
4,6 
6,8 
4 
Markaziy rayon poliklinikasi 
3,2 
5,2 
5 
Ambulatoriya 
- 
5,4 
6 
KVP (SHVP) 
- 
5,4 
7 
Stomatologik poliklinika, kattalar va 
bolalar uchun 
- 
2,7 
8 
Ayollar maslahatxonasi 
4,4 
6,3 
9 
Dispanserlar: 
 
 
A
Davolash jismoniy tarbiya 
- 
13,2 
B 
Kardiologiya dispanseri 
6,0 
- 
 V 
Teri tanosil 
2,4 
3,4 
 G 
Narkologiya 
3,8 
5,3 
D
Onkologiya 
6,2 
9,2 
J 
Endokrin 
3,6 
4,7 
Z 
Silga karshi 
3,6 
4,7 
I
Asab ruxiy 
3,8 
5,3 
10 
UVUK uchun gospital poliklinikasi 
4,6 
6,8 
 
Ixtisoslashgan shifoxonalarning poliklinika bo’limlari: 
11 
Ortopedioxirurgiya 
1,62 
2,8 
12 
Asab ruxiy kasalliklar shifoxonasi 
3,6 
4,7 
13 
Silga qarshi kurash shifoxonasi 
2,2 
3,6 
14 
Otolaringologik 
2,2 
3,6 
15 
Fizioterapevtik 
5,0 
5,2 
16 
Kosmetologik shifoxona 
5,0 
5,2 

---

91 
Izox: 
Ilmiy tekshirish institutlari, oliy o’quv klinik shifoxonalari, poliklinikalarining 
rejali qatnovi shaxar poliklinikalarni me’yorlari bo’yicha aniqlanadi.
 
Ixtisoslashgan tibbiy yordam turlari bo’yicha o’rinlar
M Ye ‘ Yo R L A R I 
№ 
Mutaxassislik 
1000 aholiga o’rinlar soni
Erisman nomidagi 
institut (I.D.Bogatыrov) 
SSV rejalashtirish
bo’limi 
1 
Terapiya 
2,4 
3,4 
2 
Jarroxlik (travm-ortopediya, onkologiya, 
stomatologlarni qo’shganda) 
1,36 
1,9 
3 
Akusherlik 
0,7 
0,8 
4 
Ginekologiya 
0,8 
0,8 
5 
Nevropatologiya 
0,51 
0,4 
6 
Pediatriya 
1,0 
1,2 
7 
Yukumli kasalliklar 
1,25 
0,7 
8 
Fizioterapiya 
0,7 
0,8 
9 
Otolaringologiya 
0,3 
0,3 
10 
Oftalьmologiya 
0,56 
0,35 
11 
Dermato-venerologiya 
0,46 
0,35 
12 
Logopediya 
0,17 
- 
13 
Jami 
10,81 
11,0 
14 
Bundan tashqari psixatriya 
1,8 
2,5 
15 
Jami 
12,61 
13,5 
 
Bundan tashqari silga karshi sanatoriyalarda 1,3 o’rin ixtisoslashgan tibbiy 
yordam turlari bo’yicha vrachlar va o’rinlar 
M Ye ‘ Yo R L A R I
№ 
Mutaxassislar nomi 
10000 
aholiga 
vrachlar 
soni 
№ 
Mutaxassislar nomi 
10000 
aholiga 
o’rinlar 
soni 
 
 
1 
Sog’liqni saqlash 
tashkilotchilari 
Tez yordam vrachlari 
LFK vrachlari 
 
2,35 
 
1 
Terapevtik o’rinlar 
 
2 
Kardio-revmatolog 
Fizioterapevtik 
Endokrinologik 
Gematologik 
0,04 
0,09 
3,4 
0,05 
0,07 
2 
Terapevtlar 
6,96 
 
 
3 
Jarroxlar 
Travmatologlar 
Anesteziologlar 
Urologlar 
Onkologlar 
 
 
2,56 
3 
Infektsion kattalar 
Infektsion bolalar 
 
0,45 
0,25 
0,7 
Jarroxlik kattalar 
Jarroxlik bolalar 
Travmatologik bola 
Urologik 
Urologik 
Onkologik 
0,5 
0,7 
0,18 
0,02 
1,9 
0,04 
4 
Akusher ginekologlar 
2,75 
 
 
 
4 
5 
Pediatrlar 
2,96 
6 
Okulistlar 
1,15 
7 
Otalaringolog 
0,73 

---

92 
8 
Nevropatolog 
1,51 
0,01 
0,07 
9 
Psixiatrlar 
1,03 
10 
Ftiziatrlar 
0,78 
 
 
5 
Xomila va tug’adiganlar 
Xomiladorlar patologiya 
Ginekologiya 
Abort 
0,95 
0,03 
0,17 
1,1 
0,04 
 
11 
Dermato-venerologlar 
0,59 
12 
Rentgenologlar 
1,09 
13 
Fizioterapevtlar 
0,33 
14 
Infetsionistlar 
2,0 
 
6 
Sil kattalar 
Sil bolalar 
0,45 
0,25 
0,4 
15 
Patalogoanatomlar 
0,22 
16 
Stomatologlar 
7,01 
7 
 
Nevrologik kattalar 
Nevrologik bolalar 
0,25 
0,006 
0,4 
17 
Vrach laborantlar 
0,85 
 
Jami 
35,0 
8 
Ko’z kasalligi katta 
Ko’z kasalligi bola 
0,2 
0,1 
 
 
 
 
 
 
9 
LOR kattalar 
LOR bolalar 
0,2 
0,02 
 
 
 
 
 
 
10 
Pediatriya 
1,20 
 
 
 
11 
Dermatovenerologiya 
0,2 
 
 
 
 
Jami 
11,0 
 
1 yashovchiga, 10000 ming aholiga, 1 vrachlik mansabiga to’g’ri keladigan 
ambulator qatnovlar va 10000 ming aholiga o’rinlar soni, statsionarlar uchun 
10000 ming aholiga vrachlar soni, 1 ta vrachlik mansabiga o’rinlar me’yorlari
Mutaxassislar 
Qatnovlar 
V
rac
h
lar
 
O’rinlar 
V
rac
h
lar
 
M
an
sab
 
J
a
m
i
 
1 
y
a
sh
o
v
ch
ig
a
 
q
a
tn
o
v
la
r 
so
n
i 
1
0
0
0
0
 a
h
o
li
g
a
 
q
a
tn
o
v
la
r 
so
n
i 
1 
v
ra
ch
li
k
 
m
a
n
sa
b
ig
a
 q
a
tn
o
v
la
r 
so
n
i 
1
0
0
0
0
 a
h
o
li
g
a
 
v
ra
ch
la
r 
so
n
i 
1
0
0
0
0
 a
h
o
li
g
a
 
o’
ri
n
la
r 
so
n
i 
1 
ta
 v
ra
ch
li
k
 
m
a
n
sa
b
ig
a
 o
’r
in
la
r 
so
n
i 
S
ta
ts
io
n
n
a
r
u
ch
u
n
1
0
0
0
0
 a
h
o
li
g
a
v
ra
ch
la
r 
so
n
i 
Bo
’lim
 m
u
d
ir
i 
u
ch
u
n
 m
a
n
sa
b
 s
ta
v
k
a
si
 
Terapevt 
2,5 
2,5 
5,0 
4,2 
22 
20 
1,0 
0,5 
5,7 
Pediatr 
1,4 
14 
5,0 
2,8 
12 
10 
0,8 
0,35 
3,95 
Ak-ginekolog 
0,75 
7,5 
7,0 
1,0 
20 
17 
1,2 
0,2 
2,4 
Jarrox 
1,4 
14 
9,0 
1,2 
19 
20 
0,95 
0,2 
2,35 
Fizioterapevt 
0,3 
3,0 
5,0 
0,5 
12 
22 
0,55 
0,1 
1,15 
Oftalьmolog 
0,5 
5,0 
8,0 
0,6 
3,5 
20 
0,2 
0,1 
0,9 
LOR 
0,4 
4,0 
8,0 
0,5 
2,5 
20 
0,1 
0,1 
0,7 
Nevropatolog 
0,4 
4,0 
8,0 
3,0 
3,0 
20 
0,15 
0,05 
0,7 
Stomatolog 
2,0 
20,0 
4,0 
4,4 
- 
- 
- 
0,45 
4,85 
Dermatolog 
0,4 
4,0 
8,0 
0,3 
4 
30 
0,15 
0,05 
0,5 
Infektsionist 
- 
- 
- 
- 
14 
20 
0,6 
0,1 
0,8 

---

93 
Jami 
10,0 
100,0 
6,3 
16,0 
112,0 
19 
5,8 
2,2 
24,0 
Ambulator poliklinika va statsionar xizmatining avvalgi yillarning ma’lumotlarini 
amaldagi me’yorlarga solishtirish orqali aholiga tibbiy xizmat ko’rsatishning xajmi, 
poliklinika bilan statsionarning bir-biriga o’zaro aloqasi, davolash va diagnostika 
ishlarining sifati va darajasi to’g’risida ma’lum bir xulosa qilish mumkin.
Muassasa faoliyatini taxlil qilib, unga baxo berish asosida aholiga tibbiy xizmat 
ko’rsatishdagi kamchiliklarni bartaraf qilish, uni yanada yaxshilash bo’yicha aniq chora-
tadbirlar belgilanadi. 
 
 
NAZORAT SAVOLLARI 
1.
Statistika tushunchasi. 
2.
Umumiy fan sifatida statistikaning nazariy asoslari. 
3.
Sanitar (tibbiy) statistika tushunchasi. 
4.
Statistik yig’indi tushunchasi.
5.
Kuzatuv birligi tushunchasi va uni belgilari. 
6.
Yoppasiga tekshirish va tanlab tekshirishlarga tushuncha. 
7.
Kogorta usuliga tushuncha. 
8.
Tanlab tekshirish usuliga tushuncha. 
9.
Statistik yig’indining asosiy guruh xususiyatlari va kriteriylariga tushuncha. 
10.
Sanitar-statistik tadqiqot bosqichlari.
11.
Tadqiqot dasturi va rejasi tarkibi. 
12.
Statistik karta tushunchasi, uni tuzishdagi talablar. 
13.
Belgilarni guruhlash, guruhlar turlari. 
14.
Statistik jadvallar, ularning turlari, farqi. 
15.
Statistik yig’indining tashkil kilinishi: o’z ichiga olish bo’yicha, ma’lumotlarni 
yig’ish va vaqt bo’yicha. 
16.
Tanlash usuli va uning asosiy tarkiblari. 
17.
Tanlangan yig’indi uchun birliklarni tanlash usullari.
18.
Statistik tadqiqotning 2-bosqichi. 
19.
Statistik tadqiqotning 3-bosqichi. 
20.
Statistik tadqiqotning 4-bosqichi. 
21.
Statistik jadval tuzishda qanday qoidalarga rioya qilish kerak? 
22.
Tadqiqot maqsadi asosida turli kuzatuv birliklariga misol keltiring. 
23.
Kuzatuv ro’znomasi turlari. 
24.
Tadrijiy tadqiqot nima? Misol keltiring. 
25.
Yoppa kuzatuv nima? Misol keltiring. 
26.
Birvaraqay tadqiqot nima? Misol keltiring. 
27.
Aholini ro’yhatga olish qaysi tadqiqot turiga kiradi? 
28.
Tug’ilish va o’limni o’rganish qaysi tadqiqot turiga kiradi?
29.
Statistik ma’lumotlarni aholini yoshi bo’yicha (kattalar va bolalar uchun) 
guruhlashning turlarini keltiring. 

---

94 
30.
Statistik ma’lumotlarni kasallik tasniflari, aholining kasbi bo’yicha guruhlashga 
misollar keltiring. 
TALABALARNING MUSTAQIL ISHI 
 
Talabalar o’qituvchi bergan mavzu bo’yicha mustaqil sanitar-statistik tadqiqot 
bajarishi kerak. 
 
Talabalarning mustaqil ishi uchun vazifalar namunasi: 
 
Mavzu: Ota-onalarning yomon odatlarini 1 yoshgacha bo’lgan bolalar 
kasalliklariga ta’siri 
 
Kafedrada mavjud bo’lgan «Sog’lom bolalarni o’rganish kartasi»ga (0-7-
yoshgacha), asosan, tanlangan tadqiqotda berilganidek, bolalarning 1 yoshgacha bo’lgan 
hayotida kasalliklarning tez-tez qaytalanishiga, ota-onalarning chekish va ichkilikka 
berilganligining ta’sirini o’rganish zarur. Buning uchun talabalarga 100 ta komplektdan 
iborat «Karta» tarqatiladi. 
Vazifani bajarish uchun: 
1.
Tadqiqot maqsadini aniqlash. 
2.
Tadqiqot dasturini tuzish va buning uchun:
2.1.
Kuzatuv birligi va uni hisob belgilarini aniqlash. 
2.2.
Kuzatuv dasturini ishlab chiqish (material yig’ish uchun hujjatlar) 
3.
Tadqiqot rejasini tuzish: 
3.1.
Tadqiqot ob’ekti 
3.2.
Tadqiqot hajmi 
3.3.
Tadqiqot turlari (vaqt, hajm va material yig’ish usuli bo’yicha) 
3.4.
Tadqiqot joyi va vaqti 
3.5.
Tadqiqot muddati 
3.6.
Tadqiqotni ilmiy-uslubiy boshqarish. 
4.
Jadvallar maketini tuzish 
4.1.
Oddiy – «Hayotining 1-yilida bolalarni o’tkazgan kasalliklari bo’yicha 
bo’lish». 
4.2.
Guruhli va kombinatsion: «Hayotining 1-yilida bolalarning o’tkazgan 
kasalliklari va ota-onalarining yomon odatlari mavjudligi bo’yicha 
bo’lish». 
4.3. Tuzilgan oddiy va guruhli jadval maketiga asosan, mavjud kartalarni joylash 
kerak. 
4.3.
Joylash natijalari bo’yicha jadvalning barcha kartalari absolyut sonlar bilan 
to’ldiriladi. 
4.4.
Hamma talabalar olgan ma’lumotlarni barcha guruhlar uchun bitta 
kombinatsion jadvalga tushirish kerak. 
4.5.
Olingan tadqiqot natijalari tahlili bo’yicha logik dastur tuzish kerak. 

---

95 
1-chi 
Misol 
N.shahri aholisi o’rtasida ko’z shikastlanishini o’rganish uchun statistik tadqiqot 
maqsadi va vazifalari, kuzatuv rejasi va dasturi va ma’lumotlar hisoboti tuzish. 
Tadqiqot maqsadi
: N.shahrining turli joylaridagi atmosfera havosining 
ifloslanish darajasini ko’z shikastlanishiga bog’liqligini aniqlash. 
Tadqiqot vazifalari
: Ko’z shikastlanishini bartaraf etish Amaliy choralarini 
ishlab chiqish uchun N.shahri aholisiga turli rayonlarda va yilning turli fasllarida 
havoning ifloslanish darajasi ko’z shikastlanishiga ta’sirini o’rganish. 
Kuzatuv ob’ekti
: shahar aholisi. 
Kuzatish birligi
– ko’rish a’zolari jaroxatini olgan shaxs. 
Kuzatuv vaqti
: shu yilning 1-yanvaridan kelgusi yilning 1-yanvarigacha
Kuzatuv sub’ekti
: vrach-okulist, hamshiralar 
Boshqarish
: kasalxona bosh shifokori 
Kuzatuv dasturi
: hisobga olinadigan belgilar bo’lib: ko’z jaroxatini olganlar 
yoshi, jinsi, yashash joyi, jaroxat olingan yil, sezon, kun, vaqt, jaroxat xarakteri; jaroxat 
sharoiti, mehnatga layoqatlilikni yo’qolishi. 
Kuzatuv o’tkazish usuli
: Ko’z jaroxatiii olganlarni kuzatuv dasturiga kiritilgan 
belgilar bo’yicha shaxslarni (tekuщaya) ro’yhatga olish. 
Hisob hujjati
: statistik karta, tadqiqot dasturi asosida maxsus tuzilgan. 
STATISTIK KARTA
1.
Tibbiy muassasa nomi 
2.
Bemor ismi, sharifi 
3.
Yoshi 
4.
Jinsi 
5.
Jaroxat olingan soat _____ kun ______ yil ______ oy ______ 
6.
Jaroxat olingan joy (aniq manzil) 
7.
Jaroxat xarakteri 
8.
Jaroxat sharoiti 
9.
Mehnatga layoqatlilikni yo’qotish 
2-chi Misol 
Tadqiqot vazifasi
: Yurak-tomir kasalliklarini oldini olish savollari buyicha 
shahar aholisining sanitar madaniyatini o’rganish. 
Tadqiqot maqsadi
: SHu savol bo’yicha sanitar-oqartuv sistemasini ishlab 
chiqish. 
Tadqiqot ob’ekti
: SHahar poliklinikasining 4 terapevtik uchastkasi rayonida 
yashovchi 30 va undan katta yoshdagi shaxslar. 
Kuzatuv birligi
: Olingan uchastkalarni birida yashovchi 30 va undan katta 
yoshdagi shaxs. 

---

96 
Dastur
tadqiqot vazifasi asosida o’rganilishi kerak bo’lgan mavjud belgilar 
ro’yhatini o’z ichiga oladi. 
Misoldagi aholini yurak-tomir kasalliklari profilaktikasi savollari bo’yicha sanitar 
madaniyatini o’rganishda tekshirilayotgan shaxslarning (jinsi, yoshi, ma’lumoti) bilimi 
va o’zini tutishini o’rganish quyidagi savollar bo’yicha o’tkaziladi: kechki uyqusi 
davomiyliligi; ovqatlanish rejimi; jismoniy madaniyat; dam; ochiq havodan va dam 
olish kunlaridan unumli foydalanish; ilmiy-ommabop adabiyot va yurak-tomir 
kasalliklari profilaktikasi to’g’risidagi ma’lumotlar bilan tanishish; shu mavzu bo’yicha 
ma’ruza va suhbatlar eshitish; yurak-tomir kasalliklari bilan og’riyotganlar yoki 
yurakdagi og’riqlarga shikoyat qilganlarning kasalliklarining birinchi belgilari namoyon 
bo’lgan paytda vrachga murojaati vaqti. 
Kuzatuv ro’znomasi yoki blankasi tadqiqot dasturi asosida tuziladi. Dasturning 
hamma ahvollari shu hujjatda namoyon bo’lishi kerak. Tuzilgan hisob hujjatining 
sifatini sinov so’rovi yoki berilganlardan nusxa ko’chirish o’tkazish bilan tekshirish 
lozim. 
 
Anketa namunasi
Yurak-qon-tomir kasalliklari profilaktikasi savollari bo’yicha aholining sanitar 
madaniyatini o’rganish kartasi 
Ismi, sharifi
Jinsi
Yoshi 
Ma’lumoti: oliy, o’rta maxsus, boshlang’ich (keraklisi ostiga chizilsin) 
Ijtimoiy holati:
ishchi, xizmatchi, o’quvchi, uy bekasi, nafaqaxo’r (chizilsin) 
Kechqurun necha soat uxlaysiz? 
………. 
Qanday ovqatlanasiz? 1 kunda necha marta ………. 
Agar 1 kunda 3 mahaldan kam ovqatlansangiz sababini ko’rsating……. 
Uyquga yotishdan necha soat oldin ovqatlanasiz? ……… 
Ochiq havoda aylanasizmi?......... 
Dam olish kunini qanday o’tkazasiz?....... 
Ochiq havoda necha soat bo’lasiz?........ 
SHahar tashqarisida bo’lasizmi?....... 
Jismoniy tarbiya bilan shug’ullanasizmi? (ha, yo’q)……. 
CHekasizmi? (Ha, yo’q)……. 
Bir kunda nechta papiros?....... 
Yuragingiz bezovta qiladimi? Qachondan beri?....... 
Vrachga murojaat qilganmisiz?........ 
Yurak va tomir kasalliklari bo’yicha o’qiysizmi?....... 
Sizning kasalingiz nomi va kasallikning boshlanishi…….. 
Hozirda bu bo’yicha qaerda davolandingiz?........... 
To’ldirilgan sana
(Imzo) 

---

97 
Hisob hujjati tayyor bo’lganidan keyin ko’paytirilib, berilganlarni ro’yhatga olib, 
ya’ni kuzatuvni boshlash mumkin. 
 
 3-chi MISOL 
 
KLINIK-STATISTIK TADQIQOT REJASI VA DASTURI TUZISH NAMUNASI 
 
Mavzu: «Oshqozon xavfli o’sma kasalliklari bilan og’rigan bemorlarning 
uzoqlashtirilgan davo natijalari» 
Tadqiqot maqsadi
: Oshqozon xavfli o’sma kasalliklar bilan og’rigan bemorlarda 
operativ, nur va kombinirovannыy davolarning samaraliligini aniqlash. 
Tadqiqot vazifalari: 
1.
Yomon sifatli o’smalar bilan og’rigan bemorlarning jinsi, yoshi, kasbi, usma 
joylashuvi, kasallik bosqichi, davo usullari bo’yicha tarkibini aniqlash. 
2.
Jarrohlik, nur va kombinatsiyali davodan keyingi bemorlarning (3 yildan keyingi 
holati) natijalarini o’rganish. 
Tadqiqot uslubi
: ______ yili shifoxonada davolangan yomon sifatli o’smalar 
bilan og’rigan bemorlarning ma’lumotlarini tanlov kartasiga nusxa ko’chirish, so’ngra 
olingan ma’lumotlarni qayta ishlash va tahlil qilish kerak. 
Tadqiqot hajmi
:
Birinchi guruh – 100 erkak 30 yosh va undan katta oshqozon yomon sifatli 
o’smalar bilan operatsiya (oshqozon rezektsiyasi) qilinganlar.
Ikkinchi guruh – 100 erkak 30 yosh va undan katta oshqozon yomon sifatli 
o’smalar bilan nur yordamida davolanganlar;
Uchinchi guruh – 100 erkak, 30 yosh va undan katta oshqozon yomon sifatli 
o’smalar bilan kombinatsiyali davo olganlar. 
Tadqiqot vaqti va joyi
: _________ yil, onkologik dispanser, statsionar bo’limi. 
Tadqiqotni kim o’tkazadi
: vrachlar (ismi, sharifi), hamshiralar(ismi,sharifi) 
yordamida. 
 
 
 
 
RO’YXATGA OLISH BLANKASINING MAKETI 
 
TANLOV KARTASI 
 

---

98 
Kasallik tarixi № __________________ 
F.I.SH. __________________ 
Tug’ilgan yili __________________ 
Kasbi, ish joyi __________________ 
Diagnoz __________________ 
O’smaning joylashishi(kardial bo’lim, oshqozon tanasi, kichik egrilik - 
chizilsin)__________ 
Kasallik bosqichi (I, II, III, IV – chizilsin)___________________ 
Oshqozon yomon sifatli o’sma diagnozi aniqlangan birinchi sana __________ 
Gospitalizatsiya qilingan sana __________________ 
Kushimcha kasalliklar __________________ 
Davo (operativ, nur, kombinatsiyali – chizilsin) 
Operatsiya sanasi __________________ 
Operatsiyadan keyingi asorat __________________ 
Nur bilan davolash,
boshi ___________ (sana)
oxiri ___________ (sana) 
Dozasi ____________ Seanslar soni _____________ 
Nur bilan davolangandan keyingi asoratlar __________________ 
SHifoxonadan chiqqan sana __________________ 
CHiqqandan keyin 3 yildan so’nggi bemorning holati (tirik, ishlayabdi, ishlamayabdi, 
vafot etgan – chizilsin, vafot etgan sanasi) ___________ 
TALABANING MUSTAQIL ISHI UCHUN MAVZULAR 
 
Mavzu 1:
«Statsionardan chiqqan bemorning statistik kartasi» (x.f.066) dan 
foydalanib, tanlangan tadqiqot ma’lumotlari asosida IBS kasalligida 
gospitalizatsiya qilingan kasallanishning jinsi, yoshi va statsionarda 
davolanish muddatini o’rganish. 
Mavzu 2:
«Tibbiyot instituti talabalari sog’ligini o’rganish kartasi»dan foydalanib, 
tanlangan tadqiqot asosida kasallanishning jinsi, yoshi, yashash joyi, kursi, 
yashash maishiy sharoiti va boshqalarni o’rganish. 
Mavzu 3:
«Statsionardan chiqqan bemorning statistik kartasi» (x.f.066) dan 
foydalanib, tanlangan tadqiqot ma’lumotlari asosida salьmonellyoz yoki 
boshqa yukumli kasalliklarda gospitalizatsiya qilingan kasallanishni 
o’rganish. 
Mavzu 4:
«Statsionardan chiqqan bemorning statistik kartasi» (x.f.066) dan 
foydalanib, tanlangan tadqiqot ma’lumotlari asosida appenditsit yoki 
boshqa jarroxlik operatsiyalarda gospitalizatsiya qilingan kasallanishning 
jinsi, yoshi va statsionarda davolanish muddatini o’rganish. 
 
VAZIYaTLI MASALALAR 
 

---

99 
 
Misol 1.
Jaroxat olgan bemorlarga davolash-profilaktik yordamni tashkil etishni 
o’rganish uchun quyidagi belgilarni shifrlang va statistik jadval maketini tuzing:
1) jaroxat xarakteri va joylanishi;
2) jaroxat sharoiti; 
3) bemor yoshi; 
4) jinsi; 
5) davolash-profilaktik yordam turi; 
6) davolanish davomiyligi; 
7) oxirgi natija. 
Misol 2.
Gipertoniya kasalligi bilan statsionardan chiqqan bemorlar kartasini 
quyidagi belgilar hisobi bilan belgilash uchun guruhlash o’tkazing va shifrlash tuzing: 
1) kasallik bosqichi; 
2) statsionarda bo’lish davomiyligi; 
3) oxirgi natija. 
Misol 3.
«SHoshilinch xabarnoma kartasi» (058 x.f.) dan foydalanib, o’tkir ichak 
yukumli kasalligini o’rganish dasturining asosiy savollarini guruhlang va oddiy 
jadvalning 3 turini yasang (territorial, xronologik va ruyxat buyicha). 
Misol 4. 
Kizamik, yukumli gepatit, yurak-tomir kasalliklarini o’rganish uchun 
yosh bo’yicha guruhlashni o’tkazing. 
Misol 5.
Ayollarda abort sabablarini o’rganish uchun dastur savollarini tuzing va 
jadvallar maketini tuzing. 
Misol 6.
Kuzatuv dasturi savollarini va o’rganish uchun jadvallar maketini 
tuzing:
1) ishchilar sog’ligiga ichkilikbozlikning ta’siri;
2) ishning sanitar-gigienik xolatini ishchilarning piodermiya kasallanishiga
bog’liqligi; 
3) aholining sanitar ko’nikmalari; 
4) maishiy sharoit va uning ishchilar sog’ligiga ta’siri. 
Misol 7.
Tadqiqotning maqsadi va vazifalarini, kuzatuv rejasi va dasturini tuzing, 
o’rganish uchun hisob hujjatlarini ayting: 
1) qishloq aholisining umumiy kasallanishi; 
2) korxona ishchilarini jaroxatlanishi; 
3) mahalliy terapevtlar tomonidan dispanser kuzatuvga olingan bemorlarga 
xizmat ko’rsatish; 
4) maktab o’quvchilarini jismoniy rivojlanishi. 
Misol 8.
Birvarakay va tadrijiy statistik tadkikotga misollar keltiring kuyidagi 
soxalarda: 
1) demografik statistika; 
2) sanitar-statistika. 
Kombinatsiyali jadvallar maketini tuzish bo’yicha
VAZIYaTLI MISOLLAR 
 

---

100 
Variant 1.
Kombinatsiyali jadval maketini tuzing: 
N.fabrikasida vaqtincha mehnatga layoqatsizlik turlari bo’yicha kasal bo’lgan 
ishchilarni taqsimlash (kasallik, jaroxat, karantin, bemorlarga qarash, homiladorlik va 
tug’ish), tsexlar bo’yicha (to’qish, yigiruvchi, yigiruvchi), yoshi bo’yicha (19 
yoshgacha, 20-29 yosh, 30-39 yosh, 40-49 yosh, 50-59 yosh, 60 yosh va undan katta), 
jinsi bo’yicha. 
Variant 2.
Kombinatsiyali jadval maketini tuzing: 
SHifoxoning terapiya bo’limiga zotiljam bilan og’rigan bemorlarni taqsimlash 
gospitalizatsiya muddati bo’yicha (1-kun, 2-kun, 3-kun va keyinroq), davo davomiyligi 
(15 kungacha, 15 kundan ortiq), asoratlar bo’yicha (asorat bilan, asoratsiz). 
Variant 3.
Kombinatsiyali jadval maketini tuzing: 
O’lganlarni shifoxonada (yorilganlarni) taqsimlash, nozologik formalari bo’yicha 
(sil, rak, yara kasalligi, miokard infarkti), diagnostika sifati (klinik va patologoanatomik 
diagnozlarning to’g’ri kelishi, diagnozlarning to’g’ri kelmasligi), shifoxonada 
davolanish davomiyligi (7 kungacha, 8 kundan 1 oygacha, 1 oydan 2 oygacha, 2 oydan 
ortiq). 
Variant 4.
Kombinatsiyali jadval maketini tuzing: 
N.viloyatli vrachlarini taqsimlash: ish staji bo’yicha (5 yilgacha, 5 yildan 10 
yilgacha, 10 yildan ortiq), sohasi bo’yicha (terapevtlar, jarroxlar, akusher-ginekologlar, 
ftiziatrlar, okulistlar, lor va boshqalar), ish joyi (viloyat shifoxonasi, shahar shifoxonasi, 
tuman shifoxonasi). 
Variant 5.
Kombinatsiyali jadval maketini tuzing: 
Yomon o’smadan o’lganlarni taqsimlash: bachadonning bo’yni va tana qismi, 
ko’krak bezi, yosh bo’yicha (19 yoshgacha, 20-39 yosh, 40-59 yosh, 60 yosh va undan 
katta), kasallik davomiyligi (6 oygacha, 6 oydan 1 yilgacha, 1 yildan ortiq) va kasbi (uy 
bekasi, ishchi,xizmatchi,kolxozchi) bo’yicha. 
Variant 6.
Kombinatsiyali jadval maketini tuzing: 
Yuqumli kasalliklar bilan og’rigan bemor bolalarni taqsimlash (virusli gepatit, 
salьmonellez, korin tifi, dizenteriya), bolalar yukumli kasalxonasida davolanganlar davo 
davomiyligi bo’yicha (15 kungacha, 15 kundan 20 kungacha, 20 kundan ortiq), kasallik 
natijasi (tuzalish, asorat, o’lim). 
Variant 7.
Bolalar bog’chasida vrach-pediatrning dispanser kuzatuvidagi raxit, 
gipotrofiya, diatez bilan og’rigan bolalarni taqsimlash: jinsi bo’yicha (o’g’il bolalar, qiz 
bolalar), yoshi bo’yicha (1 yoshdan 2 yoshgacha, 2 yoshdan 3 yoshgacha, 2 yoshdan 
katta). 
Variant 8.
Bolalar shifoxonasining jarroxlik bo’limiga o’tkir appenditsit, siydik 
tosh kasallik va qo’l-oyoq jaroxati bo’yicha yotqizilgan bemorlarni taqsimlash: 
gospitalizatsiya muddati (kasallikning 1-kuni, 2-kuni va 3-kuni), davoning davomiyligi 
(10 kungacha, 10 kundan 20 kungacha, 20 kundan ortiq) va asoratlar bo’yicha (asoratlar 
bilan, asoratsiz). 
Variant 9.
Kasallik tufayli o’lgan bolalarni taqsimlash (pnevmoniya, utkir ichak 
kasalliklari, salьmonellez, chakaloklar kasalliklari) jinsi va yoshi bo’yicha (1 
yoshgacha, 1 yoshdan 3 yoshgacha, 4 yoshdan 7 yoshgacha, 8 yoshdan 14 yoshgacha). 

---

101 
Variant 10.
Avtotransport jaroxati olgan bolalarni taqsimlash (sinish, bosh suyak 
jaroxati, lat yishlar), jaroxat olgan vaqti (soat 12 gacha, 12 dan 15 gacha, 15 dan keyin), 
avtotransport turi bo’yicha (avtobus, yuk mashinasi, shaxsiy avtomobil). 
Variant 11.
Gelьmintoz bilan og’rigan bemorlarni taqsimlash: bolalarni 
uyushtirilishi buyicha (yasli-bog’chaga boradi, bormaydi), onasining faoliyatini 
xarakteri bo’yicha (aqliy ish, jismoniy ish bilan band, uy bekasi), onaning yoshi buyicha 
(25 yoshgacha, 26 yoshdan 30 yoshgacha, 30 yoshdan katta). 
Variant 12.
Xafakonlik turidagi vegeto-kon-tomir distoniya bilan og’rigan 
bolalarni taqsimlash: o’qish xarakteri buyicha (umumiy dastur bo’yicha maktabga 
boradi, matematik yo’nalishdagi maktab, ingliz tili maktabi, musiqa maktabi), jins, irsiy 
kasalliklarga moyillik bo’yicha (ota-onalar xafa konlik kasalligi bilan og’rimaydilar, 
otasi kasal, onasi kasal). 
NISBIY QIYMATLAR 
Amaliy ko’nikmalarni egallashning 
«Qadam-baqadam» pedagogik texnologiyasi 
 
 
 
 
 
 
 
 
Н И С Б И Й Қ И Й М А Т Л А Р
экстенсив
интенсив 
Кўргазмали 
(яққоллик)
Нисбат 
(алоқадорлик)
Ходисани бир бўлаги
 
х 100 
Жами ходисалар 
Ходиса х 
100(1000,10000,100000) 
Мухит 
Ходиса х 100 
биринчи ходиса
Ходиса х 
10 000(100,1000, 100000) 
боғлиқ бўлмаган мухит 
Кўрсат-
кичлар
Ҳисоблаш 
усуллари 
Демографик кўрсаткичларида
: аҳолини 
таркиби(жинси, ёши, турар жойи, касби ва 
б.) ўлим сабаблари буйича( нафас олиш 
система касалликлари, юрак-кон-томир 
касалликлари,саратон ва бошка касаллик-
лари таркиби), миграция курсаткичи. 
Касалланиш кўрсаткичларида: касалликлар 
турлари, таркиби (ёши, жинси ва б.) буй-
ича, соглик индекси, бемор шахслар сони. 
Ногиронлик кўрсаткичларида: бирламчи 
ногиронлик таркиби (касалланиш, ёши, 
жинси, ижтимоий келиб чикиши ва б.), 
бирламчи
 
ногиронлик гурухлари орасида 
таксимланиши, болаликдан ногиронлик 
умумий ногиронлик ичида ва б.). 
Демографик кўрсаткичларида:
умумий 
туғилиш, ўлим кўрсаткичлари, серпуштлик, 
никохли серпуштлик к., табиий ўсиш к., 
болалар ўлими, неонатал ўлим, перинатал, 
эрта неонатал, кеч неонатал, постнеонатал 
ўлим к. ва б. 
Касалланиш кўрсаткичларида
: бирламчи 
касалланиш к., умумий касалланиш 
к.,патологик зарарланиш к., маиший ва 
ищда жарохатланиш к.,мехнатга 
лойикатсизликда ходисалар ва кунлар к. ва 
б. 
Ногиронлик кўрсаткичларида:
 бирламчи 
ногиронлик к., бирламчи ногиронлик к. 
гурухлар буйича ва б.
Динамик равишда ахолини врачлар, ўрта 
тиббий ходимлар, ҚВП, ўринлар билан 
таъминланиши. 
Ахолини врачлар, ўринлар, ўрта тиббий 
ходимлар билан таъминланиши (10 000 
ахолига нисбатан). 
Қўллаш 

---

102 
 
Mustaqil ish uchun vaziyatli masalalar 
Berilgan ma’lumotlarga asosan ekstensiv, intensiv, aloqadorlik (oddiy nisbat) va 
yaqqollik (ko’rgazmali) ko’rsatkichlarni xisoblang. 
Variant 1 
B. shaxrida 2010 y.: 
Axoli soni – 49 100 kishi 
Tugilganlar soni - 1042 kishi 
Kasalliklar jami kayd etilgan - 25 810 
ulardan: gripp - 920 
yukumli kasalliklar -- 520 
boshka kasalliklar -- 4370 
urinlar soni: 1990 y. -- 220
2000 y. -- 215 
2010 y. -- 210 
Vrachlar soni -- 54 
 
Vaziyatli masalalarni bajarish namunasi 
 
Variant 1 
Ko’rsatkichlarni xisoblash usullari: 
1.
Intensiv ko’rsatkichlar: 
Tug’ilganlar soni x 1000 1042 x 1000 
Tug’ilish ko’rsatkichi = ---------------------------------- = -------------------- = 21,2 %o 
Aholi soni 49 100 
Kasalliklar soni x 1000 25 810 x 1000 
Kasallanish ko’rsatkichi= --------------------------------- = --------------------- = 52%o 
Aholi soni 49 100 
2. Ekstensiv kursatkichlar : 
Gripp kasalligi x 100 902 x 100 
a) Gripp kasalligini mikdori = -------------------------- = ------------- = 3,5 % 
kasalliklar soni 25 810 
yuqumli kasalliklar soni x 100 520 x 100 
b) yuq.kasal. mikdori = -------------------------------------- = ------------ = 2% 
kasalliklar soni 25 810
Boshqa kasalliklar soni x 100 4370 x100 
v) boshka kasal.miqdori= ------------------------------------- =---------------- = 95,5 %

---

103 
kasalliklar soni 25 810 
3. Aloqadorlik (oddiy nisbat) ko’rsatkichi: 
v
rachlar soni x 10 000 54 x 10 000 
a) axol. vrachlar bilan ta’min- = ----------------------------- = --------------- = 11 vrach 
lanish ko’rsatkichi axoli soni 49 100
o’rinlar soni x 10 000 210 x 10 000
b) axolini o’rinlar bilan ta’-= --------------------------- = ----------------- = 42 o’rin 
minlanish ko’rsatkichi axoli soni 49 100 
 
4. Yaqqollik (ko’rgazmali) ko’rsatkichi : 
1990 yildagi o’rinlar soni 100% deb olinadi, qolganlari esa, shu ko’rsatkichga nisbatan 
xisoblanadi: 
215 x 100 
220 ---- 100% x = ------------- = 98 % 
215 ---- x 220
210 x 100 
220 ---- 100 % x = ------------- = 95%
210 ---- x 220 
Xulosa : urinlar soni 2010 y. 95% ni tashkil kildi 1990 yilga nisbatan, ya’ni kamaydi. 
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR 
1.
Akramov E.A, N.M. Soatov. Statistika asoslari,T., 1979. 
2.
Rukovodstvo po sotsialьnoy gigiene i organizatsii zdravooxraneniya / pod 
redaktsiey Yu.P.Lisitsыna. 1-11 tom, Moskva . 1987. 
3.
Sotsialьnaya gigiena i organizatsiya zdravooxraneniya (uchebnik). Pod red. 
A.F.Serenko i V.V.Ermakova. M„ Meditsina, 1992. 
4.
T.I.Iskandarov, B.Mamatqulov. Sanitariya – statistik va ijtimoiy – gigienik 
tadqiqot uslublari,T., 1994. 
5.
Abdullaev 
I.Q, 
Do’schanov 
B.A. 
Biostatistika 
fanidan 
masalalar 
to’plami,T.,1995.
6.
Abdullaev I.Q.Bolalar poliklinikasining ishini tashkil qilish va faoliyatini tahlil 
qilish,T., 1998. 
7.
E.Z.Ishakov.Tug’ilish ko’rsatkichlari, ularni hisoblash va tahlil qilish usullari ,T., 
2001. 
8.
E.Z.Ishakov.O’lim ko’rsatkichlari, ularni hisoblash va tahlil qilish usullari,T., 
2001. 
9.
E.Z.Ishakov. Perinatal o’lim ko’rsatkichlari, ularni hisoblash va tahlil qilish 
usullari,T., 2001. 

---

104 
10.
Obщestvennoe zdravooxranenie I i II tom, T.G. Tulьchinskiy, 
Ye.A.Varavikova, Tashkent, 2003. 
11.
B.M. Mamatkulov. Tibbiyot statistikasi (biostatistika) asoslari, Toshkent, 2005. 
12.
SH.T.Iskandarova. Tibbiyot statistikasi,T., 2006. 
13.
SH.T.Iskandarova, N.M.Mahmudov. Aholi orasida demografik jarayon va 
kasallanishni o’rganish usullari,T., 2006. 
14.
B.M. Mamatqulov, LaMort, N.Raxmanova. Klinicheskaya epidemiologiya. 
Osnovы dokazatelьnoy meditsinы, Tashkent. 20I1. 
15.
World health statistics 2012, 2014, 2015.
16.
O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirining Buyrug’i:“Mehnatga 
layoqatsizlik varaqalarini berish tartibi to’g’risidagi yo’riqnomani tasdiqlash 
haqida”
(O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to’plami, 2015 y.).