O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi oydin abdullayeva

Tuba (it. Tuba) orkestrda quyi registrda garmonik poydevorni ifodalovchi 
cholg‘u. U salobatli va kam harakat. Tubaning ovoz hajmi kontroktava “re”dan 
1-oktava “fa”gacha bo‘lgan oraliqni egallaydi. Ammo orkestr tarkibida tubaning 
pastki registridan foydalanish katta samara beradi. 
MIS DAMLI CHOLG‘ULAR 
 
O‘zbekcha 
nomlanishi 
Italyancha 
Qisq.  Nemischa 
 
Qisq. 
Inglizcha 
Qisq. 
Valtorna  
Corna, -ni 
Cor. 
Horn 
Hrn 
Horn 
Hrn 
Truba  
Tromba,    -
be 
Tr-
be. 
Trompete 
Trm 
Trumpet 
Trmp 
Trombon 
Trombone,  
-ni 
Tr-ni 
Posaune 
Pos 
Trombone  Trmb 
Tuba 
Tuba, -be 
Tuba 
Basstuba 
B-tuba  Tuba 
Tuba 
 
 
 
Valtorna 
Truba 

---

37 
 
 
 
Trombon 
Tuba 
 
Valtorna in F ning ovoz hajmi 
 
Truba in B ning ovoz hajmi 
 
Trombonning ovoz hajmi 
 
Tubaning ovoz hajmi 
 
 
TRANSPORT QILINUVCHI CHOLG‘ULAR  
 
Cholg‘uning 
nomlanishi 
O‘zining yangrashiga nisbatan  transport 
qilinishi 
Valtorna in F 
Sof kvinta yuqorida yoziladi 
Truba in B 
Katta sekunda intervaliga yuqorida yoziladi 
 

---

38 
 
              yozilishi 
yangrashi 
 
 
Mis  damli  cholg‘ularning  ijro  imkoniyatlari:  glissando,  frullato,  legato,  
staccato, con sordino,  padiglione in aria.                    
Mis  damli  cholg‘ularda  surdina  ishlatish  imkoniyati  mavjud.  Surdina  – 
ovozni  pastlatuvchi  moslama  bo‘lib,  u  ovoz  tembriga  ham  muayyan  o‘zgarish 
kiritadi.  Surdina  taqib  chalish  uchun  con  sordino  atamasi,  surdinani  yechib 
tashlash uchun esa senza sordino atamasi ishlatiladi. 
Truba  cholg‘usida  surdina  ishlatish  an‘anasi  kompozitor  N.Rimskiy-
Korsakov  ijodiga  borib  taqaladi.  Ushbu  ijodiy  an‘ana  keyinchalik  boshqa 
kompozitorlar  ijodida  davom  etdi.  Jumladan,  XX  asrning  70-yillariga  tegishli 
jahon  estradasiga  oid  bo‘lgan  estrada  cholg‘u  musiqasining  mashhur  asarlarida 
surdina taqilgan truba cholg‘usi keng ishlatilgan. 
 
 
surdina 
 
Mis  damli  cholg‘ularning  ijro  imkoniyatlari  staccato,  legato,  tremolo, 
frullato kabi shtrixlarni o‘z ichiga oladi. 
 

---

39