O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

Nazorat topshiriqlari:

1.  Infraqizil xabarlovchilarni o‘rnatish qoidalari.

2.  Infraqizil xabarlovchilarning elektr ta’minoti.

3. Passiv infraqizil xabarlovchilarni sozlash va ishchanligini 

tekshirish tartibi.

4. Mujassamlangan xabarlovchilarni sozlash va ishchanligini 

tekshirish tartibi.

5.  Mujassamlangan xabarlovchilarni o‘rnatish qoidalari.

---

70

IX bob.  PERIMETRAL XABARLOVCHILARNING  

TASHXISI

Reja:

1.  Xabarlovchilarning mexanik va elektr montaji.

2.  Xabarlovchini sozlash va ishchanligini tekshirish.

3. Ochiq joylar uchun radionurli xabarlovchilarning mexanik 

va elektr montaji.

4.  Xabarlovchilarni sozlash va ishchanligini tekshirish.

9.1.  Xabarlovchilarning mexanik va elektr montaji

Optik nurlatgichning qabul qilayotgan oqimi kamayishi (uzili-

shi) natijasida tashvish xabarini uzatuvchi xabarlovchilarga aktiv 

optik-elektron xabarlovchi deyiladi. Xabarlovchining shartli bel-

gisi quyidagicha:

Perimetrli aktiv optik-elektron xabarlovchilari himoyalana-

yotgan hudud perimetrida o‘rnatiladi. Uzatgich (передатчик) va 

qabul qilgich (приёмник) to‘g‘ri ko‘rinish masofasida joylashishi 

kerak. Aniqlash zonasida o‘simliklar, daraxtlar va boshqa pred-

metlar bo‘lmasligi kerak. Xabarlovchilarni mexanik montaji tur-

licha bo‘lganligi tufayli «Vektor-SPEK» xabarlovchisi namunasida 

montaj tartibini ko‘rib chiqamiz. 

«Vektor» xabarlovchisi ikki pozitsiyali aktiv optik-elektron xa-

barlovchisi bo‘lib, u ikki blokdan iborat: nurlatgich bloki (блок 

излучателя) NB va fotoqabulqilgich bloki (блок фотоприёмника) 

FQB. Nurlatgich bloki optik tizim, generator va nur chiqaruvchi 

dioddan iborat. Nur chiqaruvchi diod 1 mkm to‘lqin uzunligi-

da ishlab, u o‘zidan dam-badam IF signallar taratadi. Fotoqabul-

qilgich bloki optik tizim, fotoqabulqilgich va signallarga ishlov 

berish blokidan iborat. Xabarlovchining kontaktlar vazifalari quy-

idagi jadvallarda ko‘rsatilgan.

---

71

Nurlatish bloki

Kont

Vazifasi

R

1

-12V

R

2

+12V

R

3

Kontr/funk

R

4

Chiqish SI

R

5

Kirish SI

R

6

Avt

R

7

Sabotaj

R

8

Sabotaj

Fotoqabulqilgich bloki

Kont

Vazifasi

R

1

-12V

R

2

+12V

R

3

Kontrol

R

4

Chiqish SI

R

5

ShS

R

6

ShS

R

7

Sabotaj-zapas

R

8

Sabotaj-zapas