O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi a. G. G‘aniyev, A. K. Avliyoqulov

26- rasm.
a)
b)
d)
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

41
Yorug‘lik to‘lqinining qutblànish õususiyatigà egàligi uning
ko‘ndàlàng to‘lqin ekànligini isbîtlàydi.
Ìàlyus qînuni.
Endi turmàlin bilàn tàjribà o‘tkàzàylik. Buning
uchun tàbiiy yorug‘lik turmàlin plàstinkàning îptik o‘qi 
OO
¢
gà
pårpåndikular ràvishdà yo‘nàltirilàdi (27- ràsm). (Òurmàlin plàs-
tinkà 26- ràsmdàgi to‘siq vàzifàsini bàjàrsà, uning 
OO
¢ 
îptik o‘qi
undàgi tirqish vàzifàsini o‘tàydi. 
Îptik o‘q
dåb, turmàlinning
tåbrànish so‘nmày o‘tàdigàn yo‘nàlishigà àytilàdi). Birinchi turmà-
linni nur yo‘nàlishi àtrîfidà àylàntirib, undàn o‘tgàn yorug‘lik
intånsivligining o‘zgàrmàgànligini ko‘ràmiz. Àgàr nurning yo‘ligà
ikkinchi 
Ò
2
turmàlin plàstinkàni qo‘ysàk và uni nur yo‘nàlishi
àtrîfidà àylàntirsàk, o‘tàyotgàn yorug‘lik intånsivligining o‘zgàrishi
kuzàtilàdi. Ikkinchi turmàlindàn chiqàyotgàn nurning intånsivligi
turmàlin plàstinkàlàrning îptik o‘qlàri îràsidàgi 
a
burchàkka
(28- ràsm) bîg‘liq bo‘lib, tushàyotgàn yorug‘lik intånsivligi bilàn
B
A
O
¢
O
¢
A
¢
B
¢
T
1
O
T
2
O
O
¢
O
T
1
T
2
E
O
¢
O
a
E
0
27- rasm.
28- rasm.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

42
frànsuz fizigi E.Ìàlyus (1775–1812) nîmidàgi qînun îrqàli
bîg‘làngàn:
I
= 
I
0
cos
a
,
(12.1)
bu yerdà 
I
– ikkinchi turmàlindàn chiqàyotgàn, 
I
0
– ikkinchi
turmàlingà tushàyotgàn yorug‘lik intånsivliklàri.
Àgàr 
a
p
=
2
bo‘lsà, cos
a = 
0 và 
I
= 
0, ya’ni ikkinchi turmà-
lindà yorug‘lik to‘lqini so‘nàdi. Bu esà birinchi turmàlindàn fàqàt
mà’lum yo‘nàlishdàgi (27- ràsmdà bu yo‘nàlish 
ÀB
strålkà bilàn
ko‘rsàtilgàn) yorug‘lik tåbrànishlàri o‘tishini, bîshqàchà àytgàn-
dà, birinchi turmàlin tàbiiy yorug‘likni yassi qutblàngàn yorug‘-
likkà àylàntirishini ko‘rsàtàdi.