O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi a. G. G‘aniyev, A. K. Avliyoqulov

Quyosh và yulduzlàrning spåktrlàri.
Quyosh và yulduzlàr
temperaturasi và ràngigà ko‘ra quyidàgi turlàrgà bo‘linàdi: eng issiq
yulduzlàrning tåmpåràturàsi 100 000 Ê àtrîfidà; havorang
yulduzlàrniki – 30 000 Ê; sàriqlàriniki esà 6 000 Ê và eng sîvuq
yulduzlàrniki 3 000 Ê àtrîfidà bo‘làdi (Quyosh bizgà eng yaqin
jîylàshgàn yulduz bo‘lib, sirtining temperaturasi 6 000 Ê).
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

49
Yulduzlàr enårgiyasining mànbàyi ulàrning ichidà 10 000 000 Ê
temperaturada vîdîrîdning gåliygà àylànish råàksiyalàridir. Shuning
uchun hàm bàrchà yulduzlàrning (shu jumlàdàn, Quyoshning
hàm) àtmîsfåràsining àsîsiy qismini vîdîrîd và gåliy tàshkil qilàdi.
Yulduzlàrning spåktrlàri ulàrning tàrkibidà vîdîrîd và gåliydàn
tàshqàri turli kimyoviy birikmàlàr và elåmåntlàr màvjudligini ko‘r-
sàtàdi. Judà issiq yulduzlàrning spåktrlàridà gåliy và àzîtgà õîs bo‘l-
gàn yorqin chiziqlàr àjràlib tursà, sîvuq yulduzlàrning spåktrlà-
ridà turli mîlåkular birikmàlàrning yutilish yo‘llàri ko‘prîq bo‘làdi.
Quyoshning spåktri turli qîrà chiziqlàr bilàn kåsilgànini
ko‘rish mumkin (33-
e
ràsm). Bu chiziqlàr ulàrni birinchi bo‘lib
tàvsiflàgàn kishining nîmi bilàn 
Fràungîfår chiziqlàri
dåyilàdi.
Êirõgîfning fikrigà ko‘rà, bu chiziqlàr Quyosh và Yer àtmîsfåràsi
tàrkibigà kiruvchi elåmåntlàrning yutilish spåktrlàridir. Bu chiziq-
làrning spåktrdàgi o‘rnigà qàràb, Quyosh nuri Quyosh àtmîsfå-
ràsidàn qàndày mîddàlàr îrqàli o‘tgànligini àniqlàsh mumkin.
Quyosh àtmîsfåràsidà Yerdà màvjud elåmåntlàrdàn vîdîrîd,
nàtriy, kàlsiy, tåmir và bîshqà mîddàlàr màvjudligi àniqlàngàn.
Quyosh spåktrini o‘rgànish o‘shà pàytgàchà nîmà’lum bo‘lgàn
elåmånt màvjudligini ko‘rsàtdi. Uni gåliy (gråkchà 
«gåliîs»
– quyosh
so‘zidàn îlingàn) dåb nîmlàdilàr. 26 yil o‘tgàndàn so‘ng gåliy
Yerdà hàm tîpildi.
4 Fizika, II qism
a)
b)
d)
e)
f)
g)
h)
400 450 500 550 600 700 
l
, nm