O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

 
III bob. O‘G‘ITLASH MASHINALARI 
Dehqonchilikda yig‘ib olinadigan hosil qisman ekinning tuproq 
tarkibidagi har xil moddalarni o‘zlashtirishiga bog‘liq bo‘lib, 
buning natijasida tuproqdagi organik va mineral moddalar yildan-
yilga kamayib boradi. Tuproqning unumdorligini tiklash uchun 
unga muntazam ravishda turli o‘g‘itlar solish talab qilinadi. 
Ekinzorga keng ko‘lamda solinadigan o‘g‘itlar mineral, organik 
va organik-mineral aralashma kabi turlarga bo‘linadi. 
Bu o‘g‘itlar tarkibida o‘simlikning o‘sishi, rivojlanishi uchun 
kerak bo‘ladigan fosfor, kaliy, azot, uglerod va mikroelementlar 
bo‘lishi kerak. 
Buni har kim o‘zining kundalik hayotida kuzatgan, chunki 
hatto tomorqaga ekilgan ekinga ham vaqti-vaqti bilan o‘g‘it 
solinadi. Demak, katta-katta dalalarga o‘g‘it solish mashinalari 
kerak. Shu sababli, o‘g‘itlaydigan mashinalar dehqonchilikni 
mexanizatsiyalashda juda zarur. 
Mazkur bobni o‘qitishdan maqsad, bo‘lajak yosh muta-
xassislarga o‘g‘itlash mashinalarining turlari, tuzilishi, ishi, ularni 
mahalliy sharoitga moslab tanlash va sozlash bo‘yicha bilimlar 
asosini berishdir. Mo‘ljallangan amaliy mashg‘ulotlarda 
o‘quvchilarga eng ko‘p tarqalgan markazdan qochirma apparatli 
mineral o‘g‘it sochadigan mashinaning kollejda mavjud turini 
ishga tayyorlashni o‘rgatib, ularda ko‘nikmalar shakllantiriladi. 
O‘qituvchi mashg‘ulot o‘tkazish jarayonida o‘g‘itlash mashina-
larining ishiga nisbatan agrotexnik talablarni izohlab, bu 
talablarga rioya qilmasdan mashinani ishlatish ekologik vaziyatga 
salbiy ta’sir ko‘rsatishini tushuntiradi. 
Bob bo‘yicha mashg‘ulotlar tugatilayotganida o‘rgatilgan 
muhim ma’lumotlar bo‘yicha o‘quvchilar orasida fikr almashuvini 
joriy etish ma’qul bo‘ladi. 
O‘g‘itlash usullari. 
O‘g‘itlar yerga ekin ekishdan oldin 
(asosiy), ekish vaqtida, ekishdan keyin (oziqlantirishda) solinadi. 

---

77 
Asosiy o‘g‘itlashda organik o‘g‘itning yillik me’yori to‘liq, 
mineral o‘g‘it yillik me’yorining yarmidan ortiqroq qismi dalaga 
sochilib, tuproqqa ishlov beradigan mashinalar (freza, plug, 
kultivator, tirma) yordamida 10–20 sm chuqurlikkacha tuproq 
bilan aralashtiriladi. Ekish vaqtida esa, o‘g‘it universal seyalka 
yordamida urug‘ bilan bir vaqtda, ammo keyinchalik nihol ildizi 
kuymasligi uchun urug‘larga nisbatan yon tomonini chuqurligini 
5–10 sm oraliqda, chuqurligini 5–10 sm qilib solinadi. Ekinlar 
sug‘orishdan oldin oziqlantiriladi. 
O‘g‘itlashda o‘g‘itni maydalaydigan, uni yoppasiga socha-
digan, o‘simlik qatoriga nisbatan uzluksiz yoki lokal joylarga 
soladigan mashinalardan foydalaniladi. Yerga mineral o‘g‘itni 
yoppasiga sochish uchun seyalkalar, markazdan qochirma 
sochgichlar, go‘ng sochgichlar va shilta sepgichlar ishlatiladi. 
Suyuq ammiakli o‘g‘itlarni qazilgan ensiz ariqchaga quyib, zudlik 
bilan 10–15 sm