O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

Ulash uchburchagining 2 –3–2 ' balandligi h
uu
 va asosining 
l
uu
uzunligi plug ishiga bevosita ta’sir ko‘rsatadi. 
Ulash 
uchburchagining balandligi plug ulagichining balandligiga 
bog‘liq. Markaziy 3–4 va pastki 1–2 tortqilarning davomida 
kesishadigan P
v
P
v
nuqtasi 2–3 ustunning old tomonida bo‘lishini 
ta’minlashi kerak. P
v
– plugning vertikal tekislikdagi oniy 

---

30 
12-rasm.
Traktor osish 
qurilmasining sxemasi: a – yon 
ko‘rinishi; b – ust ko‘rinishi.
aylanish markazidir. Uning joyini o‘zgartirish uchun deyarli 
hamma pluglarda ustun balandligi 2–3 ni o‘zgartirish kerak 
bo‘ladi: 
markaziy tortqi ulanadigan sharnir 3 ning joyini 
o‘zgartirish uchun plug ulagichida bir nechta teshiklar 
yasalgan. 
Aksariyat ulagichlarda teshiklar yumaloq va cho‘-
zinchoq bo‘ladi. Yer yuzasi holatiga ko‘ra traktorning old yoki 
orqa tomonga engashishining plug ishiga salbiy ta’siri (xususan, 
chuqurlikning o‘zgaruvchanligi)ni kamaytirish maqsadida shud-
gorlashda cho‘zinchoq teshikdan, transport holatida esa yumaloq 
teshikdan foydalangan ma’qul. 
 
 
 
 
 
 
 
 
П
в
7 
6 
3 
1 
4 
8 
5 
2 
а 
9 
10 
h
yy
a
 
3 
1
1
2
i
1
11
4 
2
11
П
g
l
yy
2
11
1
1
2
1
4 
3 
П
g
e 
b 

---

31 
Ayrim traktorlarda esa sharnir 4 ning balandligini o‘zgartirib, 
P
v
ning kerakli joyini tanlash ko‘zda tutilgan. Korpuslar bir xil 
chuqurlikda ishlashi uchun plugning ramasi gorizontal holatda 
bo‘lishi kerak. Transport holatiga ko‘tarilgan plugning ramasi old 
tomonga engashgan bo‘lishi lozim, chunki ko‘tarilgan plug ish 
holatiga tushirilayotganida birinchi korpusning uchi yer yuzasiga 

=4°–8° burchak ostida tushishi shart. Plug oldinga sudralganda 
korpuslar chuqurlashayotib, engashish burchagi 

uzluksiz 
kamayib boradi, tayinlangan chuqurlikka yetganida esa, bu 
burchak yo‘qolib (

=0), rama gorizontal holatga keladi. Agar 
ustun balandligi h
u
noratsional tanlansa, 3–4 va 1–2 tortqilar 
o‘zaro parallel, p
v
cheksiz uzoqlikda bo‘lib qolishi mumkin. 
Bunday holatdagi osish mexanizmi parallelogrammli deb 
yuritiladi, uning yordamida ko‘tarilayotgan mashina doimo 
o‘zining dastlabki holatiga parallel ko‘chadi. Bu mexanizmga 
plugni osish mumkin emas, chunki u ko‘tarilib tushayotganida 
engashish burchagi e o‘zgarmas bo‘lib qoladi. Parallelogrammli 
mexanizmga kultivator, seyalka kabi mashinalarning ish qismlari 
o‘rnatilgani ma’qul.