|
Jigar sirrozining klinik manzarasi.
Har xil sindromlardan iborat:
Asab buzilishi;
Jigar hujayralari faoliyatining buzilishi;
Jigar hujayralarining yallig’lanishi, nekroz alomatlari;
Jigarda immune yallig’lanish;
O’t yo’llari faoliyatining buzilishi (xolestatik sindrom);
Hazm a’zolari faoliyatining buzilishi (dispeptik sindrom).
Taloqning kattalashishi (gipersplenizm);
Gemorragik sindrom;
Gepato- splenomegaliya.
Klinik belgilari.
Portal sirroz eng ko’p ychraydigan jigar sirrozi bo’lib,bu kasalliklar ichida 40% ni tashkil qiladi. Bemorda tez charchash, quvvatsizlik, ish faoliyati pasayishi kuzatiladi. Sekin-asta ishtaha pasayadi, ko’ngli ayniydi, qusadi, ichi buziladi. O’ng qovurg’a tagida og’riq kuzatiladi. Sekin-asta qorin kattalashadi, oyoqda shish paydo bo’ladi.qon ketish alomatlari paydo bo’ladi. Ba’zan badan sarg’ayadi, terida qon tomir “yulduzchalari” paydo bo’ladi. Bemorlarda ozish, ko’krak va qorinning oldingi qismida vena qon tomirlarining bo’rtib ko’rinishi, qorinda suv yig’ilishi, taloqning, jigarning kattalashishi kuzatiladi.
Davolash.
Jigar sirrozini davolash quyidagilarga qaratiladi:
Kasallikni keltirib chiqaradigan sabablariga (surunkali gepatit, o’t yo’llari
kasalliklari) va boshqa sabablarga qarshi davolash;
Kasallikning rivojlanish jarayoniga ta’sir ko’rsatish (immune holatiga, jigar hujayralari, modda almashinuvini yaxshilash, asosiy katta vena bosimini pasaytirish, taloqning kattalashishi, faoliyatining oshganligi va zardob yig’ilib qolishiga qarshi kurashish).
Kasallik asoratlariga qatshi kurashish (qon ketishini to’xtatish, jigar komasini davolash).
Jigar hujayralarida moddalar almashinuv jarayonlarini yaxshilash uchun: sinepar, essensiale, Lif-52, oqsil preparatlari, kaliy tuzlari va boshqalar beriladi.
Yallig’lanishga qarshi va immunodepressant ta’sir ko’rsatadigan davo- pretmizolon, deksometazon, azotiopirin.
Umumiy quvvatlantiruvchi va simptomatik davo (vitaminlar, glyukoza, yurak preparatlari) berilib borilishi yaxshi natija beradi.
Qorinda suyuqlik yig’ilganda tuzsiz ovqat iste’mol qilish, suyuqlikni cheklash, siydik haydovchi preparatlar va boshqalar qilinadi. Punksiya yordamida suyuqlik chiqarib tashlanadi.
Kasallik asoratlarining oldini olish chora-tadbirlari olib boriladi.
Qizil o’ngach va oshqozon venalaridan qon ketganda:
qon quyish
venaga aminokapron kislota tomchilab yuborish
venaga kaltsiy xlorid yuborish
vena tomiridagi bosimni pasaytirish uchun venaga 5%li 100 ml glyukozaga pitiutrin yoki vasopressin qo’shib yuboriladi.
Bu tadbirlar yordam bermasa jarroxlik yo’li bilan to’xtatiladi.
Kasallik oqibati.
Jigar serrozi batamom tuzalmaydi, lekin sekin-asta davom etishi mumkin.
Kasallikning oldini olish.
Avvalo kasallikni kelib chiqish sabablarini yo’qotish
Surunkali gepatit va jigarning yog’ bosgan distrofiyasini o’z vaqtida davolash
Serroz avj olishini to’xtatish va asoratlarining oldini olish.
O’t pufagining yallig’lanishi (xoletsistit)
Xoletsistit –o’t pufagining yallig’lanishidir. Bu kasallik ko’p tarqalgan bo’lib, ayollarda tez-tez ucrab turadi.
Etiologiyasi
Xoletsistitning kelib chiqishida har xil bakteriyalar katta ahamiyatga egadirlar: (ichak tayoqchasi, stafilokk, enterokk, streptokokk) ba’zi hollarda lyamblioz ham ta’sir qiladi.
Hozirgi vaqtda xoletsistitning kelib chiqishida virusli nazariyaning ham ahamiyati borligi isbotlangan.
Toksik va allergik tabiatga ega bo’lgan xoletsistitlar uchraydi, o’t pufagiga mikrob florasining kirishi quyidagi yo’llar bilan sodir bo’ladi:
Enterogen – ichak orqali
Gemotogen (qon orfli) ayrim infeksiya o’choqlaridan
Limfogen (limfa tomirlari orqali).
O’t pufagiga mikrob florasining tushishi hamma vaqt yallig’lanish jarayoni darxol olib kelavermaydi.
Xoletsistit kelib cjiqishda asosiy moyillik qiluvchi omil o’t pufagi dimlanishi hisoblanadi. O’t toshlari, o’t chiqaruvchi yo’llarning buralib qolishi va siqilishi, o’t pufagi va o’t chiqarish yo’llarining diskineziyasi hamda o’t pufagi va yo’llarning anatomic tuzilishidagi har xil nuqsonlar o’t dimlanishiga olib keladi.
O’t yo’llari tonusi va harakat funksiyasining buzilishi, turli xil emotsional holatlar, endokrin va vegetative tizimlar faoliyatining zararlanishi, har xil kasalliklar natijasida ovqat hazm qilish tizimining patologik o’zgargan a’zolaridan kelib chiquvchi turlicha reflekslar ta’sirida yuzaga keladi. Uning o’t yo’llari pufagida dimlanib qolishiga yana ichki a’zolarining tushishi, homiladorlik, kam harakatlik vaqtida ovqatlanmaslik kabi omillar ta’sir etadi. O’t-tosh kasalligi asosida xoletsistitning kelib chiqishi bir qancha ta’surotlarga borliqdir. Bular o’t pufagi devorining doimo toshlardan ta’sirlanishi, o’t-tosh kasalligiga ikkinchi kasallik bo’lib qo’shilgan o’t pufagining diskeneziyasi hisoblanadi, bundan tashqari, infektsiya o’t toshlariga joylashib olib, o’t pufagida yallig’lanish jarayonini chaqiradi, o’t yo’llarining diskineziyasida pankreatik shiraning shu yerga tushishi sababli shiradagi tripsinni sitokinazalar ta’sirida aktivlashishi natijasida xoletsistit rivojlanishiga olib keladi. O’t pufagida yallig’lanish jarayonining birdaniga kelib chiqishiga ko’p ovqat yeyish, ayniqsa juda yog’li va o’tkir ovqat iste’mol qilish, sovuq qotish, boshqa organlardagi yallig’lanish jarayoni ham ta’sir qiladi. Xoletsistitlar:
O’tkir
Surunkali bo’ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
