O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o `zbekiston respublikasi qishloq xo`jaligi vazirligi

3.Ishni bajarish tartibi:
Dvigatel – bu issiqlik, elektr, gidravlik kabi energiyalarni mexanik ishga aylantirib beradigan mashinaga aytiladi.
Qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishida asosan zamonaviy traktor va avtomobillardan foydalaniladi, ularda issiqlik energiyasini mexanik ishga aylantirib beradigan ichki yonuv dvigatellari qo’llaniladi.
Traktor va avtomobillarda silindrlari birva ikki qatorli dvigatellar qo’llaniladi.

2,3.-rasm. Dvigatel silindrlarining joylashish turlari:
a-bir qatorli tik; b-bir qatorli tik o’qqa burchak ostida; d- “V”-simon; ye-silindrlar qarama-qarshi joylashgan: 1-silindr; 2-blok kallagi; 3- silindr bloki; 4-karter tagi
Bir qatorli dvigatel silindrlari (1.1-rasm)vertikal (a) yoki vertikalga 20… 45⁰ burchak ostida (b) joylashgan bo’lishi mumkin. Ikki qatorli dvigatellar silindrlar o’qi orasidagi burchak 90⁰ bo’lganda “V”-simon (d), agarda bu burchak 180⁰ni tashkil etsa silindrlari karama-karshi yotuvchi (e) dvigatellar deyiladi.
Ichki yonuv dvigateli asosiy blokdan 1 (1.1-rasm) tashkil topgan bo’lib, uning ichiga silindr gilьzasi 2 o’rnatiladi. Silindrning yuqori qismi maxsus murakkab holatda tuzilgan silindr kallagi 7 bilan mustahkam berkitilgan. Unda yoqilg’i aralashmasini kiritish 8 va yongan gazni tashqariga chiqarish 9 yo’laklari yasalgan bo’lib, bu yo’laklarning teshiklari germetik usulda ochib yopadigan berkitgichlar (klapan) 10 hamda benzin yoki gaz aralashmasini yoqadigan uchqun chiqargich yoki dizel yoqilg’ini purqayd igan purkagich (forsunka) 11 bilan jihozlangan.



a) b)
2.4-rasm. Ichki yonuv dvigatelini umumiy (a) va sxematik (b)ko’rinishi:
1-blok; 2-silindr; 3-porshen; 4-shatun; 5-tirsakli val; 6-karter; 7-silindr kallagi; 8-kirish yo’lagi; 9-chiqish yo’lagi; 10-klapanlar; 11-forsunka; 12-halqalar; 13-moxovik
Silindr 2 ichiga porshen 3 kiritilgan bo’lib, u silindr ichida ilgarilanma-qaytma harakat (porshen yo’li S)qiladi. Ularning orasidagi tirqishlardan siqilgan havoning o’tib ketmasligini ta’minlash maqsadida porshenga ketma-ket bir necha halqalar 12 o’rnatilgan. Porshen ostki tomonidan shatunga 4, u esa o’z navbatida tirsakli valga 5 biriktirilgan. Tirsakli valning bir tekis aylanishini ta’minlash uchun unga maxovik 13 o’rnatilgan. Blok karterning ostki qismi moylash suyuqliklari qo’yiladigan ostki qopqoq 6 bilan germetik berkitilgan.