O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o `zbekiston respublikasi qishloq xo`jaligi vazirligi

g) avtomatik masofadan boshqarish uzokda joylashgan ob’ektlar- ni, qurilmalarni masofadan to’rib boshqaruvchi texnik vositalar maj- muasidir. Masofadan boshqarishda boshqarish impulsi knopka, uchirgich va boshqa komanda apparatlari yordamida xodimlar tomonidan birlash- tiruvchi simlar orqalih beriladi.


d) avtomatik teleboshtsirish ob’ekt haqida gi informatsiya va boshqarish impulslari masofaga simsiz uzatuvchi texnik vositalar yigindisidir. Avtomatik teleboshqarish uz vazifasiga ko’ra :
a) telesignalizatsiya;
b) telulchash;
v) teleboshtsarish kabi turlarga bo’linadi.
Yuqoridagi ham ma avtomatlashtirish vositalari birgalikda texnik kibernetika deyiladi.
Avtomatik boshqarish tizimlarining elementlari
Har xil texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish uchun, jarayon- ning borishini harakterlovchi informatsiya, signal miqdori ma’lum bo’lsagina, uni amalga oshirish mumkin.
Informatsiya texnologik jarayonni, uning rejimi va parametr- larini harakterlovchi kattalikdir. Bor - yuk, issiq - sovuk, past - yuqori, ko’rik - nam, yorug - korongi va xokazolar. Texnologik jarayonlar­ni harakterlovchi har xil informatsiyalarni tuplash va ularni son jihatidan baholash uchun har xil elektrik va noelektrik datchiklardan foydalaniladi. Agar qishloq xo’jaligining mexanizatsiyalash ganlik da­rajasi ish organlarining takomillashganligi bilan baholansa, avto- matlashganlik darajasi avtomatika datchiklarining takomillashganli­gi bilan baholanadi. Hozirgi payda, sutning yogliligi, bugdoyning non yoki urug’ bo’lish xususiyatlarini, o’simlik donlarining yogliligi va xakozolarni aniqlab beruvchi datchiklar yuk- [19]
Ishlash printsipiga ko’ra avtomatika datchiklari:
a) generatorli;
6') parametrli;
v) teskari boglanishli parametrik turlarga bo’linadi.
a) generatorli datchiklar (BU - birlamchi uzgartirgich, sezuvchi or­gan, qabul kiluvchi, O’lchovrchi elementi) berilgan mivdorning uzgarishini qayd qiladi va ushbu signalni ma’lum bir shaklda boshqa uzgartgichga beradi. Generatorli datchiklarda (BUda) ulcha-nayotgan, tek- shirilayotgan X kiruvchi miqdor birdaniga U chiquvchi miqdorga aylana- di. Ushbu datchiklar oddiy bo’lib, yordamchi energiya manbaiga xojat yuk, chunki X ning U ga uzgarishi X ning energiyasi xisobiga amalga oshadi.