III- BOB. Boshlang‟ich sinfda ta‟lim samaradorligini amalga oshirish
metodikasi bo‟yicha tajriba-sinov ishlarining mazmuni va o‟tkazish
metodikasi.
3.1. Tajriba - sinov ishlarining natijalari.
Umumiy xulosa.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati.
3
K I R I SH
Mavzuning dolzarbligi. O‘zbekiston Respublikasida amalga oshirilayotgan
ijtimoiy islohotlar jamiyat taraqqiyotini ta‘minlash, uzluksiz ta‘lim tizimini joriy
etish, shuningdek, mustaqil fikr egasi, erkin va ijodkor shaxsni tarbiyalab voyaga
yetkazishda alohida ahamiyat kasb etmoqda. Prezident I.A.Karimov ta‘kidlab
o‘tganidek: ―Bu murakkab dunyoning azaliy va abadiy muammolari, shu bilan
birga, har bir davrning dolzarb masalalariga har tomonlama asosli ilmiy javoblar
topilgan taqdirdagina ma‘naviyat olami yangi ma‘no-mazmun bilan boyib boradi.
Boshqacha aytganda, har bir ilmiy yangilik, yaratilgan kashfiyot - bu yangicha fikr
va dunyoqarashga turtki beradi, ma‘naviyatning shakllanishiga o‘ziga xos ta‘sir
o‘tkazadi‖,
1
- deb aytib o‘tgan teran fikrlari uzluksiz ta‘lim tizimida bosh
vazifalardan biri barkamol shaxsni shakllantirish ekanligini asoslaydi.
Mustaqil Respublikamizda uzluksiz ta‘lim tizimini tubdan isloh qilishdan
ko‘zlangan muhim vazifalardan biri o‘qitishning ilg‘or, zamonaviy pedagogik va
axborot texnologiyalarini, interfaol usullarini ta‘lim jarayoniga joriy etish orqali
har tomonlama yetuk, mustaqil fikrlovchi, intellektual salohiyati yuqori bo‘lgan
raqobatbardosh kadrlarni tayyorlashdan iboratdir. Respublikamiz prezidenti
Hozirgi davrda mamlakatimizda siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy hayotning
barcha jabhalarida bo‘lganidek, ta‘lim sohasini tubdan isloh qilish, uni jahon
standartlari darajasiga olib chiqish davlat siyosatining ustivor yo‘nalishlaridan
biriga aylandi. Ta‘lim tizimida olib borilayotgan islohatlar «Ta‘lim to‘g‘risida»gi
qonun hamda «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» talablariga asoslangan holda
amalga oshirilmoqda. Shuning uchun ham keyingi paytlarda bu jarayonga alohida
1
I.A.Karimov. Yuksak ma‘naviyat – yengilmas kuch – T.: Ma‘naviyat, 2008, -40,41-b.
4
e‘tibor qaratilmoqda. Kuzatuvlarimiz, pedagogik tajribalarni o‘rganish shuni
ko‘rsatdiki, maktabda ayniqsa, boshlang‘ich sinf darslarida zamonaviy usul hamda
zamonaviy pedagogik texnologiyani keng yo‘lga qo‘yish juda katta ahamiyatga
ega. SHu sababli respublikamizning juda ko‘p olimlari bu masala ustida tinmay
izlanish olib bormoqdalar. , R.Mavlonova, N.Sayidaxmedov, U.Nishonaliev,
O‘.Tolipov, R.Jo‘raev, L.B.Farberman, N.A.Muslimov, K.Zaripov, S.Og‘aev,
J.Yo‘ldoshev, K.Boysalov va boshqalar pedagogik texnologiya nazariyasini,
pedagogik texnologiyaning asosiy yo‘nalishlarini, mezonlarini o‘z ishlarida ochib
berganlar.
Jumladan,
pedagog
olimlar
R.
Mavlonova,
X.Sanaqulov,
D.Xodievalarning ―Mehnat va uni o‘qitish metodikasi‖ nomli o‘quv
qo‘llanmasida, G.I.Perevertenьning ―Boshlang‘ich sinflarda texnik ijodkorlik‖
nomli kitobida boshlang‘ich sinflarda ta‘limni tashkil qilish jarayonida pedagogik
texnologiyalarning o‘rni ilmiy-nazariy jihatdan asoslangan. O‘zbekiston
Respublikasi o‘qituvchi kadrlarning ma‘naviy qiyofasiga, aqliy salohiyatiga hamda
kasbiy mahoratiga nisbatan alohida mas‘uliyatlar yuklangan. CHunonchi, bu
borada O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I. A.Karimov quyidagilarni qayd
etadi: «biz yurtimizda yangi avlod, yangi tafakkur sohibalarini tarbiyalashdek
mas‘ulyatli vazifalarni ado etishda birinchi galda ana shu mashaqqatli kasb
egalariga suyanamiz va tayanamiz, ertaga o‘rnimizga keladigan yoshlarning
ma‘naviy dunyosini yaxshi tassavur qilamiz». Ushbu fikrlardan bugungi kun
o‘qituvchisiga nisbatan qo‘yilayotgan talablarning mazmun va mohiyati
anglaniladi.
I.A.Karimov ―Agar ertangi kunimizni o‘ylab ish qilmoqchi bo‘lsak, kelajakda
ishimizni davom ettiradigan bugungi yoshlarimizga sharoit yaratib, ularning
hayoti haqida qayg‘uradigan bo‘lsak, avvalo. Mahalliy yoshlarni tarbiyalash
ishiga munosabatimizni mutloqo o‘zgartirishimiz kerak‖.―Aytish kerakki,
kadrlarni puxta qilib tayyorlamasdan, ularning qadriga yetmasdan, ularga
5
ishonmasdan va qo‘llab-quvvatlamasdan, o‘ylaymanki, biron-bir sohada ahvolni
hech qanaqa tarzda o‘zgartirib bo‘lmaydi‖
2
–deb ta‘kidlaganlar.
Shuni alohida ta‘kidlash kerakki, yoshlarning ijodiy faoliyati dastlab
oilada, bog‘chada keyinchalik boshlang‘ich sinflarda bilim olayotgan bolalarda
shakllanadi. Ta‘limning poydevori qanchalik mustahkam bo‘lsa, o‘quvchining
dunyoqarashi shunchalik rivojlanadi. Shuning uchun ham O‘zbekiston
Respublikasi Prezidenti Islom Abdug‘anievich Karimov «...bolaning dunyoqarashi,
didi, salohiyati shakllanadigan boshlang‘ich sinflarga eng yetuk, eng tajribali
murabbiylar biriktirib qo‘yilishini oddiy mantiqning o‘zi talab etadi. Zamonaviy
ta‘limning o‘zi nimadan iborat bo‘lishi kerak? Bola maktabda qanday bilimga ega
bo‘lishi lozim? Uning tarbiyasi qanday bo‘lishi kerak? Shu masalalarga javob
topishimiz zarur. Shundan kelib chiqib, jahon pedagogikasi erkin ijodiy fikrlovchi,
mustaqil shaxsni shakllantirishning umumiy asoslarini keng miqyosda tadqiq
qilgan va ko‘plab natijalarni qo‘lga kiritgan bo‘lsada, jamiyat taraqqiyotida ta‘lim
tarbiya jarayoni zamon talabiga mos holda mustaqil ravishda rivojlanib,
takomillashib borishi hozirgi kunda o‘z ifodasini topmoqda.
Ma‘lumki, pedagogika fani yuksak aqliy salohiyatga ega bo‘lgan barkamol
avlodni shakllantirishga qaratilgan bo‘lib, shunga ko‘ra bugungi kunda davlatimiz
va jamiyatimiz tomonidan qabul qilingan muhim me‘yoriy hujjatlar - ―Ta‘lim
to‘g‘risidagi Qonun, ―Kadrlar tayyorlash milliy dasturi‖, ―2004- 2009 yillarda
maktab ta‘limini rivojlantirish Davlat umummilliy dasturi‖da ko‘rsatib o‘tilgan
barkamol shaxsni shakllantirish yo‘nalishlari, qonunyatlari va tamoyillariga
asoslangan holda keng ko‘lamli tadqiqotlarni amalga oshirish zaruriyati vujudga
keldi. SHu sababli pedagogika fani haqli ravishda davlat tomonidan fanning
ustivor sohalaridan biri sifatida e‘tirof etilmoqda.
Ta‘limning globallashuvi sharoitida fanlararo uzviylikni kengroq qo‘llash ayni
zaruriyatdir. Fanlararo uzviylik tamoyiliga tayanish ta‘lim muassasalari o‘quv
jarayoni uchun tatbiqiy tus olishi lozim. Fanlararo uzviylik tamoyili turdosh o‘quv
predmetlararo munosabatlarning murakkab jihatlarini to‘liq o‘zlashtirilishini
Do'stlaringiz bilan baham: |