O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Yuklamalar dinamikasining moslashtirilgan muvozanati tamoyili.
Bu tamoyildan uchta asosiy qoida kelib chiqadiki, ularga muvofiq jismoniy tarbiya bosqichlari doirasida umumiy yuklama dinamikasining tipik shakllari aniqlangan.

1. 
   Jismoniy tarbiya jarayonida foydalaniladigan umumiy yuklama miqdori shunday bo‘lishi kerakki, uning qo‘llanilishi sog‘liqda salbiy o‘zgarishlarni keltirib chiqarmasligi lozim. Ushbu qoida yuklamalarning kumulyativ samarasini muntazam nazorat qilishni ko‘zda tutadi.
   
2. 
   Qo‘llaniladigan yuklamaga moslashib borgan sari, ya’ni moslashishli o‘zgarishlar barqaror holat bosqichiga o‘tgan sayin umumiy yuklama o‘lchamlarining navbatdagi oshirilishi bajarilishi kerak.
   

Erishilgan tayyorgarlik darajasi qancha yuqori bo‘lsa, yuklama parametrlari shuncha katta oshiriladi.

3. 
   Jismoniy tarbiyada umumiy yuklamalar miqdoridan foydalanish mashg‘ulotlar tizimining ayrim bosqichlarida uning vaqtinchalik kamayishi, yoki barqarorlashishi, yohud vaqtinchalik oshishini nazarda tutadi.
   

Jismoniy yuklamalar dinamikasi 1-chizmada keltirilgan.

Жисмоний юклама катталиги

III

II


I

Mashg‘ulotlar soni

1-chizma. Jismoniy tarbiyada umumiy yuklamalar miqdori dinamikasining shakllari

• 
  I- to‘g‘ri chiziq bo‘lib ko‘tariluvchi;
  
• 
  II- zinasimon ko‘tariluvchi;
  
• 
  III- to‘lqinsimon ko‘tariluvchi.
  

Yuqorida bildirilgan fikrlar jismoniy tarbiyada umumiy yuklamalar miqdori dinamikasining ikkita shaklidan: zinasimon ko‘tariluvchi va to‘lqinsimon ko‘tariluvchi shakllaridan foydalanish uchun asos bo‘ladi. Umuman olganda, to‘g‘ri chiziq bo‘ylab ko‘tariluvchi yuklama dinamikasidan ham foydalansa bo‘ladi (9-chizma). Biroq vaqti juda qisqa bo‘lgan bosqichlardagina undan foydalanish mumkin.

1.