О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti t a r I x f a k u L t e t I

Birinchi bosqich
1789-yilgi Inson va fuqaro huquqlari 
to’g’risidagi fransuz deklaratsiyasidan XX asrning boshlari – Birinchi 
jahon urushigacha bo’lgan davrni o’z ichiga oladi. Bu bosqichda 
insonning shaxsiy va siyosiy huquqlari to’g’risida qonunchilik 
rivojlangan.
Ikkinchi bosqich
XX asrning birinchi yarmiga (1914-1950-yillar) 
to’g’ri keladi. Bu bosqich ostida insonning ijtimoiy, iqtisodiy va 
madaniy huquqlari sotsialistik g’oyalar ta’siri rivojlanganligi bilan 
ajralib turadi. 
Uchinchi bosqich
XX asrning ikkinchi yarmidan hozirgi 
kunlargacha bo’lgan davrni o’z ichiga oladi. Ushbu bosqichda ba’zan 
“jamoa huquqlari” deb ham yuritiladigan inson huquqlarining yangi 
toifasi ham vujudga keldi
4-ilova

I slayd

---

53 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2. Demokratik jamiyat qurishda inson huquqlari va erkinliklarini 
kafolatlashning o’rni 
O’zbekiston mustaqillikka erishganidan so’ng fuqarolik jamiyatiga 
asoslangan huquqiy davlat qurishni o’z oldiga pirovard maqsad qilib qoydi. 
Demokratik qadriyatlar jamiyatimiz uchun oliy qadriyat sifatida belgilab olindi. 
“Inson 
huquqlari 
va 
demokratiya 
singari 
umumbashariy 
qadriyatlar 
Respublikamizning milliy davlatchilik manfaatlariga to’la mos keladi, degan edi 
Prezident Islom Karimov.
O’zbekiston Respublikasining inson huquqlari sohasidagi davlat siyosatining 
asosiy prinsplari shakllandi, ular sirasiga quyidagilar kiradi: 

Demokratiyaning va inson huquqlarining umume’tirof etilgan 
prinsplariga, o’zining xalqaro majburiyatlariga sadoqat; 

Inson huquqlarini himoya qilishda milliy manfaatlar ustuvorligi; 

Inson huquqlari sohasidagi xalqaro hamkorlikni milliy manfaatlardan 
kelib chiqqan holda rivojlantirish; 

Demokratik islohotlarni asta-sekin va bosqichma-bosqich amalga 
oshirish. 
Bizga yaxshi malumki, har qanday demokratik davlatda eng avvalo inson 
huquqlari himoyasi yuqori darajada bo’lishi lozim. Inson huquqlari yuksak 
darajada ta’minlanadigan ijtimoiy makon – fuqarolik jamiyatidir.
II slayd 

---

54 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3. Inson huquqlari boyicha mamlakatda amalga oshirilgan ishlar 
 
Hozirgi kunda inson huquqlari nazariyasi yangi mazmun kasb etib, yanada 
dolzarb mavqeyga ko’tarilib bormoqda. O’zbekiston
Respublikasi 
Mustaqillik deklaratsiyasi” ( 1990-yil 20-iyun) va ‘Davlat mustaqilligining 
asoslari to’g’risida”gi (1991-yil 31-avgust) qonundayoq inson huquqlarining 
zamonaviy falsafasiga asoslanadi: ya’ni “Inson huquqlari” davlat hokimyatining 
mezoni ekanligi anglab yetildi va unga sodiqlikni bayon etdi. Ana shunday 
adolatli g’oyalarni o’ziga singdirgan Konstitutsiya ham yaratildi ( 1992 yil 8
dekabr). O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi inson va fuqaroning
huquqiy holatini belgilashda inson huquqlari ustuvorligi, davlat bilan fuqaroning 
o’zaro siyosiy-huquqiy aloqadorligi hamda mas’ulligi prinsiplariga asoslanuvchi 
tamomila yangi konsepsiyaga tayangan. 
Dastavval bu ishlarning huquqiy tizimi yaratildi, ya’ni O’zbekiston 
Respublikasi Konstitutsiyasida inson huquq va erkinliklari mustahkamlandi. 
O’zbekistonning 1992-yilgi Asosiy qonunida jamiyatimizda, iqtisodiyot, siyosat 
va mafkurada yuz bergan tub o’zgarishlarni aks ettiradi. O`zbеkiston 
Rеspublikasi inson huquqlari xususida jamoatchilikni xabardor qilish 
Umumjahon kompaniyasini o`tkazishga qaratilgan umumjahon dеmokratik 
tashabbuslarning faol qatnashchisi bo`lib, jahonda inson huquqlari o`n yilligini 
ta'sis qilishga qaratilgan faoliyat rеjasiga o`z hissasini qo`shmoqda.
O`zbеkiston Rеspublikasida 1997-yil – Inson mаnfaatlari yili, 1998-yil – Oila 
yili, 1999-yil – Ayollar yili, 2000-yil – Sog‘lom avlod yili, 2001-yil – Onalar va 
bolalar yili, 2002-yil – Qariyalarni qadrlash yili, 2003-yil – Obod mahalla yili, 
2004-yil – Mehr va muruvvat yili, 2005-yil – Sihat-salomatlik yili deb 
nomlanganligi va bu yillar uchun mo’ljallangan Davlat Dasturlari doirasida 
amalga oshirilgan ishlar buning tasdig’idir.