О‘zbekiston Respublikasi Oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti

Аверс – танганинг икки, олд (аверс) ва орқа (реверс) томонлари бор. Тангаларнинг аверсида одатда ҳоким, шоҳ ёки император, ёки муқаддас ҳайвон, реверсида ҳам маъбуда ёки бошқа бир нарса, ёзувлар ва тамға тасвирланган бўлади. Олд томон, танганинг юзини, олд томонини тасвирлар ёки эмитентни кўрсатувчи тангадаги ёзувлар орқали аниқлаш мумкин. ХИИИ асргача ҳукмдорнинг портрети, ХИВ асрдан бошлаб герблар танганинг олд томонини кўрсатиб берган. Одатда улар бир – бирини тўлдириб борган ва танганинг бир томонидан бўлса, давлат ёзуви бўлган томон аверс ҳисобланади. Аммо шундай тангалар ҳам борки, улар юқоридаги фикрларга мос келмайди. Масалан, ХВИ асрда зарб этилган Рига талерларининг ҳар 2 томонида ҳам шаҳар гербининг тасвири берилган. Унинг бир томонида ёзувнинг боши янги кумуш динор ва кейинги томонида ёзувнинг охири берилган. Бу ҳолатда ёзув бошланган томон аверс ҳисобланади.
Реверс – орқа томон. Бу тушунча ҳам аверс каби шартли ҳисобланади. Ҳозирги кунда бу ҳолатга аниқлик киритиш соҳасида баҳслар давом этмоқда, аммо баҳсларда бу тушунчалар тангани таърифлашда ўнғайлик бўлиши учун кашф этилганлиги ёддан кўтарилмоқда.
Эмитент – танга зарб этиш ҳуқуқига эга бўлган шахс, хўжайин, соҳиб тангани ўзининг номидан чиқаради. Ўрта асрларда бундай ҳуқуқга - ҳукмдор, император, қирол, феодал республикаси, эркин шаҳар эга бўлган.
Танга ҳуқуқи – зарб этиш ҳуқуқи – давлатнинг суверен ҳуқуқларидан биридир. Бу ҳуқуқ имтиёз шаклида тақдим қилиниши, сотилиши, ижарага берилиши, гаровга қўйилиши мумкин.
Танга регалияси – танга зарб қилиш ҳуқуқига эга бўлганларнинг имтиёз сифатида зарб қилишдан фойда кўриши. Баъзан танга ҳуқуқи билан тенглашган ҳолатда бўлади.
Легенда – тангадаги ёзув. Одатда горизонтал, айлана шаклида бир ёки бир неча қатордан иборат бўлади. Айрим ҳолларда вертикал ва бутсимон шаклда бўлади. Баъзан эса тасвирнинг ўзига ёзилади. Танга зарб қилинган вақт ҳам танга ёзувига киради. ХВ асргача Европа тангаларида камдан – кам ҳолларда уларнинг чиқарилган вақти ёзилган. Танганинг ҳар иккала томонига расм ва ёзувлар туширилган бўлади. Расм ва ёзувлар тасвирланган майдон “легенда” “танга майдони” деб аталади. Одатда танга майдони чизиқли ёки нуқтали, ёки узун мунчоққа ўхшаш ҳошия билан ўралган бўлади.