O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zoologiya va anatomiya kafedrasi

Sifonoforalar (Siphonophora) kenja sinfi. 
Sifonoforalar - suv yuzasida yoki yuza 
yaqinida suzib yuradigan, koloniya bo‘ lib yashovchi poliplar. Ular odatda iliq suvli dengizlarda 
tarqalgan (38-rasm). Koloniyasi polimorf bo‘ lib, uzunligi 1-2 sm dan 2-3 m ga yetadi. 
Tuzilishiga ko‘ ra sifonoforalarni ikki guruhga ajratish mumkin. Bir xil sifonoforalar koloniyasi 
asosini kovak poya tashqil etadi. Koloniya individlari poya boylab joylashgan, umumiy 
gastrovaskulyar nay
orqali o‘ zaro tutashgan (38-B rasm). Boshqa sifonoforalarning asosiy 
poyasi qisqargan, individlar poyaning pastki kengaygan uchida joylashgan (38-A rasm). 
Tuzilishi.
Ko‘pchilik sifonoforalar koloniyasining ustki qismida maxsus pufak — 
pnevmatofor
bo‘ladi. Pnevmatoforning yuqori qismi gazga to‘lgan, pastki qismida gaz ishlab 
chiqaradigan bezlar joylashgan. Ba‘zi sifonoforalar pnevmatofori juda yirik ochilib yopiluvchi 
teshikchasi bo‘ladi. Koloniya suv yuzasida suzib yurganida pnevmatofor teshigi yopiq, uning 
ichi gazga to‘lgan bo‘ladi. Pnevmatofor siqilganida undan gazlar chiqib ketib, koloniya suvga 
cho‘kadi. Pnevmatoforning ustida S-ra o‘xshash egilgan "yelkani" bor. Sifonoforalar shamol 
yordamida suzib yuradi. Portugaliya kemachasi - fizaliya (
Physalia
) pnevmatofori qizg‘ish 
rangda, uzunligi 20-30 sm ga yetadi. Pnevmatofor ostida (ular bo‘lmaganida koloniyaning eng 
yuqori qismida) suzuvchi qo‘ng‘iroqlar- nektoforlar joylashgan. Nektoforlar meduzalarga 
o‘xshaydi, lekin og‘iz teshigi va xartumi bo‘lmaydi. Nektoforlar soyaboni ritmik qisqarishi 
tufayli koloniya asta-sekin suzib yuradi. Fizaliya hamda unga o‘xshab shamol va suv oqimi bilan 
suzib yuradigan sifonoforalarning nektofori bo‘lmaydi. 
Ko’ payishi.
Sifonoforalar tuxum hujayralari urg‘ochisi gonozoidlarida hosil bo‘ladi. 
Tuxumdan chiqqan planuladan birmuncha murakkab tuzilgan lichinka rivojlanadi. Koloniyada 
ayrim individlar kurtaklanish orqali hosil bo‘ladi. 

---