O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti kasb ta’limi fakulteti

 

---

51 
3-tavsiya
: Yuqorida talaba bunday 
grafik masalalar yechishni o‘zlashtirganidan 
so‘ng bevosita ishchi chizmasini chizishda 
tutashma bajarish talab qilinadigan detalning 
chizmasini taxt qilishga oid grafik ish 
bajarishi lozim.
2.4.4-rasmda 
tutashma 
elementlari 
qatnashgan 
detal 
chizmasini 
bajarilish 
jarayoni ravishda ko‘rsatilgan. Bu detal 
chizmasini bajarishda aylanalarni to‘g‘ri 
chiziq orqali, ikki aylanani tashqi hamda 
ichki tutashtirishga to‘g‘ri keladi. Shuningdek, detalning tarkibidagi
 
Ø
40 
bo‘lgan 
aylanalar ularning birida berilgan 
N 
tutashish nuqtasi orqali ichki, Ø
60 
va
 
Ø
40
bo‘lgan aylanalar esa ularning birida berilgan 
K 
tutashish nuqtasi orqali tashqi 
tutashtirilishi shart (ushbu tutashma yoyi shtrix chiziqda ko‘rsatilgan). 
4-tavsiya
: Lekalo egri chiziqlarida tutashma bajarishni o‘qitish. 
5110800 – “Tasviriy san’at va muhandislik grafikasi” ta’lim yo‘nalishining 
IV kursida “Grafik tasvirlash asoslari” fani o‘qitiladi. Fanning “Chizmachilik 
praktikumi” bo‘limi bo‘lib, unda tutashmalar mavzusi o‘qitiladi. Endi tutashma 
bajarishning murakkabroq masalalari bilan shug‘ullanish lozim. Shu maqsadda 2-
tartibli egri chiziqlarda tutashma bajarishga oid masalalar ishlab chiqilishi lozim. 
Chizmachilik fanining bo‘lajak o‘qituvchilarida loyihalash qobiliyatini 
rivojlantirish, keyinchalik yaxshi pedagog bo‘lishini ta’minlash maqsadida sirkul 
va lekalo egri chiziqlarida tutashma bajarish qoidalari o‘rgatilishi maqsadga 
muvofiqdir. Bitiruvchi keyinchalik o‘z pedagogik faoliyatida o‘quvchilarga 
tutashmalar mavzusi bo‘yicha mukammal bilim bera oladi.
Lekalo egri chiziqlarida tutashma bajarishni o‘qitishdan avval, 2-tartibli egri 
chiziqlarga urinma va normal o‘tkazishni ko‘rsatib berish kerak bo‘ladi. Quyida 2-
tartibli egri chiziqlarga urinma va normal o‘tkazish qoidalari keltirilgan. 
2.4.4-rasm

---

52 
1-misol. Ellipsning
N