O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomli toshkent davlat pedagogika universiteti sh. A. Do‘stmuhamedova, X. A. Tillashayxova

4.
 
Anketa  metodi. 
Kishilar  psixikasini  ommaviy  so‘roq  asosida  o‘rganish
 
demakdir.  Bu  metod  yordamida  turli  yoshdagi  odamlarning  psixologik 
xususiyatlari, narsa va hodisalarning munosabatlari o‘rganiladi. Anketa odatda uch 
turda o‘tkaziladi.
 
 
Ularning 
birinchi
 turi anglashilgan motivlarni aniqlashga mo‘ljallangan 
savollardan tuziladi. 
 
Ikkinchi 
turida har bir savolning bir nechtadan tayyor javoblari beriladi.
 Uchinchi 
turdagi anketada sinaluvchiga yozilgan to‘g‘ri javoblarni ballar bilan
 
baholash 
tavsiya etiladi. Anketadan turli yoshdagi odamlarning layoqatlarini, muayyan 
sohaga qiziqishlari va qobiliyatlarini o‘ziga, tengdoshlariga, katta va kichiklarga 
munosabatlarini aniqlash maqsadida foydalaniladi. 
 
Tarqatilgan  anketalar  yig‘ishtiriladi  va  elektron  hisoblash  mashinalarida 
hisoblanadi,  atroflicha  miqdoriy  tahlil  qilinadi, so‘ngra tadqiqotga  yakun  yasalib, 
ilmiy  va  amaliy  yo‘sinda  xulosalar  chiqariladi.  Anketa  metodi  inson  psixikasini 
o‘rganish uchun boy ma’lumotlar to‘plash imkonini beradi. Biroq unda olinadigan 
ma’lumotlar doimo xolisona xususiyatga ega bo‘lavermaydi. Bunday kamchilikka 
yo‘l  qo‘ymaslik  uchun  anketa  ichidagi  nazorat  vazifasini  bajaruvchi  savollarni 
puxta ishlab chiqish maqsadga muvofiqdir
.
  
Savollar bajaradigan funksiyasiga ko‘ra anketa o‘z ichiga quyidagilarni oladi: 
a)Filtrlovchi-savollar. 
M.n:  agar  o‘qituvchini  oliygohga  kirishni 
xohlovchilar qiziqtirsa, anketada quyidagicha savollar taklif etiladi: “Sening 
yoqtiradigan  predmeting?”.  Bunga  faqat  oliygoxga  kirmoqchi  bo‘lgan 
o‘quvchilargina javob beradilar. 
b)Tekshiruvchi yoki nazorat qiluvchi savollar. Ularning asosiy funksiyasi – 
ma’lumotning to‘g‘riligini tekshirish. 
Shakli bo‘yicha anketalar: 
a)  Ochiq  –  bunda  to‘g‘ri  savollar  o‘z  xohishiga  qarab,  erkin  javob 
berish mumkin. 
b)  Yopiq  –  bunda  savollarga  tayyor  javob  berilgan  bo‘lib,  o‘quvchi 
ulardan birini tanlashi lozim. 
Anketa savollariga quyidagi talablar qo‘yiladi: 
1.Savollar aniq, tushunarli, sodda va qonkret bo‘lishi lozim. 
2.Anketaning  boshida  oson  savollar,  keyin  qiyin,  undan  keyin  eng 
murakkablari, nihoyasida yana oson savollar berilishi lozim.  

---

20 
 
3. Bitta xususiyatni aniqlashga bir necha savollar, nazorat qiluvchi savollar 
berilishi lozim.