O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zoologiya va anatomiya kafedrasi

orqali uning hujayradagi joylashgan о„rni aniqlanadi.   
 

---

 
3.2 rasm. 
Yorug‟lik  va  transmission  elektron  mikroskopida  optik  yо„lni  taqqoslash.  Taqqoslash 
uchun  yorug‟lik  mikroskopining  sxematik  tasviri  о„zining  odatiy  yо„nalishiga  teskari 
ravishda  bо„lib,  yorug‟lik  manbasi  pastda,  tasvir  esa  yuqorida  keltirilgan.  Elektron 
mikroskopda linzalar elektronlar tutamiga yо„nalgan magnitlardir.  
HUJAYRALAR VA ULARNING TUZILISHI  
Agar  biz  hujayralarni  о„rganishni  fiksatsiyalangan  va  maydalangan  tо„qimalar 
bilan cheklab qо„yadigan bо„lsak, biz hujayralar harakatsiz, qattiq va jonsiz strukturalar 
ekan degan yanglish tasavvurga boramiz. Haqiqatda esa hujayraning ichki tomoni doimiy 
harakat  xolatida  ekanligini  guvohi  bо„lamiz.  Kо„pchilik  hujayralar  davomli  ravishda  о„z 
shaklini о„zgartirib turadi; ularning organelllalari kraxmal granulalari, yog‟ zarrachalari 
va  turli  xil  kо„rinishdagi  vezikulalar  bilan  tо„lgan  xolda  sitoplazmada  buralib,  ba‟zan 
о„zining  oldingi  shakliga  qaytib  turadi.  Tirik  hujayralar  kulturasi  seytrafer  kinoga  va 
videoga  olish  yordamida  о„rganilishi  mumkin.  Agar  biz  hujayra  membranasi  orqali 
darvoza  mexanizmi  bо„yicha  ochilib-yopiluvchi  molekulyar  yо„llarni  va  hujayra 
organellalari  ichidagi  metabolik  energiya  transformatsiyasini  kо„ra  olganimizda  bu  kabi 
jarayonlardan  kuchli  taassurot  olgan  bо„lardik.  Biroq  hujayralar  tartibsiz  faollik  rо„y 
beradigan    joy  emas.  Hujayraning  har  bir  funksiyasida  tartib  va  uyg‟unlik  mavjud. 
Mikroskop orqali bu kabi dinamik hodisalarni о„rganishda biz hayotning eng kichik birligi 

---

hisoblangan hujayrani qanchalik kо„p о„rgansak, uning tabiati haqidagi tushunchalarimiz