O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zoologiya va anatomiya kafedrasi

Bir  hujayralilar  kenja  dunyosining  umumiy  tavsifi.  Bir  hujayralilar  kenja  dunyosiga 
mansub    hayvonlar  tanasi  yagona  hujayradan  yoki  bir-biriga  o‘xshash  bo‘lgan  hujayralar 
to‘plamidan iborat. Bir hujayralilar  ko‘p hujayralilarga o‘ xshash bo‘lsa ham ulardan fiziologik 
jihatdan  keskin  farq  qiladi.  Chunki  bir  hujayratilar  mustaqil  hayot  kechiradigan  organizmlar 
bo‘lib, ular modda almashinish, harakatlanish, ta‘sirlanish, ko‘payish va tirik organizmlar uchun 
xos  bo‘lgan  boshqa  barcha  xususiyatlarga  ega.  Bunday  funktsiyalarni  hujayradagi  maxsus 
organoidlar bajaradi. Lekin bir yhujayralilarning organoidlari hujayraning bir qismi bo‘lishi bilan 
ko‘p hujayralilar organlaridan farq qiladi. 
Ko‘pchilik erkin  yashovchi bir hujayralilar ozig‘i  hujayra ichida fagotsitoz usulda hazm 
bo‘ladi.  Bir  hujayralilar  soxta  oyoqlar,  maxsus  kiprikchalar  va  xivchinlar  yordamida 
harakatlanadi. Ular tana yuzasi orqali nafas oliadi. 
 Bir hujayralilarning 70000 dan ortiq turi ma‘lum.  
Bir hujayralilar klassifikatsiyasi. Birhujayralilarnuing tiplarga bolinishida ular yadriosi va 
organoidlarining  tuzilishi,  kopayish  xillari  va  hayotiy  sikllari  inobatga  olinadi.  Bir  hujayralilar 
quyidagi 7 tipga ajratiladi: 
1. Sarkomastigoforalar (Sarcomastigophora) — 25 ming tur. 
2. Apikomplekslar (Apicomplexa), yani spora hosil qiluvchilar   (Sporozoa)— 4800 tur. 
3.Mikrosporalilar (Microspora) 
— 800 tur. 
4.Miksosporidiyalar (Myxozoa) 
— 875 tur. 
5.Infuzoriyalar (Infuzoria, yani Ciliophora)  — 7500 tur. 
6.Labirintulalar (Labyrinthomorpha) 
— 35 tur. 
7.Atsitosporalilar (Ascetospora) 
— 30 tur.