O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zoologiya va anatomiya kafedrasi

Nerv  sistemasi  bosh  miya,  ya‘ni  halqum  usti  gangliysi,  halqumni  o‘rab  turadigan 
konnektivalar  va  qorin  nerv  zanjiridan  iborat.  Bosh  miyadan  antennalar,  ko‘zlar  va  boshqa 
organlarga nervlar chiqadi. Qorin nerv zanjiri boshda joylashgan halqumosti hamda uzun qator 
bo‘lib  joylashgan  qorin  gangliylaridan  iborat.  Halqumosti  gangliysidan  og‘iz  organlariga 
nervlar  chiqadi.  Qorin  nerv  gangliylari  har  bir  bo‘g‘imda  bir  juftdan  bo‘  ladi.  Gangliylardan 
organlarga  nervlar  chiqadi.  Ikkijuftoyoqlilarning  oldingi  tana  bo‘g‘imlarida  bir  juft,  qolgan 
bo‘g‘imlarida ikki juftdan nerv gangliylari bo‘ladi. 
Sezgi  organlari  tuyg‘u,  hid  bilish  va  ko‘rishdan  iborat.  Tuyg‘u  va  hid  bilish 
funktsiyasini  antennalar  bajaradi.  Antennalar  sezgir  tukchalar  va  qadoqchalar  bilan 
ta‘minlangan.  Ko‘pchilik  ko‘poyoqlilar  boshi  ikki  yonida  moylovlari  asosida  temeshvar 
organlari  joylashgan.  Bu  organlar  nerv  xujayralari  bilan  ta‘minlangan  chukurchalar  yoki 
sezuvchi  xujayralar  to‘  plamidan  hosil  bo‘lgan  pushtachalardan  iborat.  Temeshvar  organlar 
xemoretseptorlar hisoblanadi. Ko‘poyoqlilarning ko‘zlari turli darajada rivojlangan. Ko‘pchilik 
turlarida 2,4 yoki undan ko‘proq oddiy ko‘ zchalar boshi ikki yonida, ya‘ni antennalar asosida 
joylashgan. Kostyankalar ko‘ zlari siyrak joylashgan ko‘ p sonli ommatidlardan iborat. Nihoyat 
ayrim ko‘poyoqlilar (pashshatutarlar)da haqiqiy fasetkali ko‘zlar bo‘ladi.