O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti



Download 71,81 Kb.
bet2/6
Sana31.12.2021
Hajmi71,81 Kb.
#258901
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
Saidova Visola Kurs ishi

Toshkent - 2021


MUNDARIJA

Kirish

I.BOB. Mavzuning o‘rganishning ilmiy-nazariy asoslari.

1.1 Bog’langan og’zaki nutqni rivojlantirish yo’llari

1.2 Bolalar nutqini o‘stirishga oid nazariy ishlar.

II.BOB. Maxsus muassasalarda o’quvchilar bog’langan nutqini o’stirish

2.1. Eshitish qobiliyati past bo'lgan bolalarda ertaklarni sahnalashtirish orqali izchil nutqni rivojlantirish



2.2. Eshitishida nuqsoni bo’lgan bolalar bog’langan nutqini o’stirish

Xulosa


Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati

Kirish

Mavzuning dolzarbligi: Mamlakatimiz mustaqillikni qo’lga kiritgan davrni sarhisob qilsak, hukumatimiz tomonidan inson manfaatlarini ko’zlash va himoyalash jarayonida jamiyatimizning alohida yordamga muhtoj qatlamiga jiddiy e’tibor qaratib kelinayotganini kuzatamiz. BMTning bolalar muammolari bilan shug’ullanuvchi YuNISEF tashkilotining ijtimoiy monitoring natijalarida ham O’zbekiston bu borada o’ziga xos yutuqlarga erishayotgan davlatlardan biri ekanligi ko’rsatiladi1. Mamlakatimiz mustaqillikni qo’lga kiritgan davrni sarhisob qilsak, hukumatimiz tomonidan inson manfaatlarini ko’zlash va himoyalash jarayonida jamiyatimizning alohida yordamga muhtoj qatlamiga jiddiy e’tibor qaratib kelinayotganini kuzatamiz. BMTning bolalar muammolari bilan shug’ullanuvchi YuNISEF tashkilotining ijtimoiy monitoring natijalarida ham O’zbekiston bu borada o’ziga xos yutuqlarga erishayotgan davlatlardan biri ekanligi ko’rsatiladi2. BMT ma’lumotlariga ko’ra dunyo miqyosida nogiron bolalar ko’rsatgichi 450 millionga yaqin. YuNESKO ma’lumotlariga qaraganda esa, ular orasida alohida yordamga muhtoj bolalar hammasi bo’lib 200 million atrofida ekan. Eshitish funksiyalari zaif bolalar katta qiyinchilik bilan so'zning umumlashtiruvchi ma'nosini o'zlashtiradilar, bu albatta ularning rivojlanish darajasiga ta'sir qiladi. Bunday bolalarga atrof-muhitning barcha xilma-xilligini eshitish, "men" ni bilish, fikrlashga, fikrlarini to'g'ri ifoda etishga, his qilishga, hamdard bo'lishga o'rgatish uchun qanday yordam berish kerak? Bunday bolalarni o'qitish va tarbiyalashning eng muhim, yakuniy maqsadi - bu bolaning boshqa odamlar bilan erkin muloqot qilish qobiliyatiga erishish, o'zini eshitish qobiliyatiga ega insonlar jamiyatida egallash, kattalar dunyosiga to'laqonli shaxs sifatida kirish. Bolani yodlangan iboralarni talaffuz qilishga majburlamaslik kerak, uning ma'nosini u tushunishi mumkin, lekin chuqur his qila olmaydi, balki unga atrofni dunyoni keng, ko'p qirrali va hissiy jihatdan tushunadigan nutqda tushunadigan va yaratadigan muhit yaratish kerak. bolada doimiy ravishda o'z nutq faoliyati uchun ichki istak paydo bo'ladi.

Kar bolalarda og'zaki nutqni rivojlantirish N.D. Yarmachenko buni "hayotiy zarurat" deb hisoblaydi. Nutq rivojlanadi - fikrlash rivojlanadi, takomillashtirish uchun cheksiz imkoniyatlar ochiladi va shu bilan karlarni ijtimoiy izolyatsiyasining halqasi buziladi.

Bog'langan nutq nutq faoliyatining eng murakkab shakli hisoblanadi. Bu mantiqiy, izchil va grammatik jihatdan to'g'ri tuzilgan ma'lum bir tarkibning batafsil taqdimoti.

Izchil nutq dialogik nutq asosida shakllanadi. Dialog nutqi monologdan oldin va uning ko'rinishini tayyorlaydi.

Dialogik nutqni o'zlashtirish fleksiyani va so'z yasashni o'zlashtirish bilan so'z boyligini, gap tuzilishini kengaytirish va takomillashtirish bilan parallel ravishda amalga oshiriladi.

Dialogda karlar suhbatdosh tomonidan qisqa xabar yoki qarshi savol shaklida bildirilgan javoblarning ma'nosini tushunishda qiynaladilar. Dialoglarda so'z boyligining qashshoqligi, so'zlarning noto'g'ri va noto'g'ri ishlatilishi, gaplarni tuzishda buzilishlar, bir xil yodlangan savol-javoblarning keng tarqalganligi va to'liq jumlalardan foydalanish xarakterlidir.

Dialogik nutq ustida ishlashda quyidagilar tavsiya etiladi: kar bolalarning nutqini kundalik so'zlashuv so'zlashuvi bilan boyitib borish va uning xilma-xilligi, turli xil vaziyatlarda turli sintaktik tuzilmalar, iboralar va jumlalarni namoyish qilish, qayta hikoya qilish.

Quyi sinflarda teatrlashtirish usullaridan foydalanish nutqning emotsionalligini, uning intonatsion ekspresivligini rivojlantirishga yordam beradi, so'z boyligini boyitadi, grammatik tuzilishini shakllantiradi va umuman kar bolalarning nutq faoliyatini faollashtiradi.

Eshitmaydigan bolalarni izchil gapirishga o'rgatish taktil-tebranish sezgirligi, kinestetik hislar va vizual idrokni (taqlid bilan) kompensatsion ishlatishga asoslangan.

Eshitish qobiliyati zaif bolalarni izchil nutqqa o'rgatish, unga yangi so'zlarni, grammatik naqshlarni turli xil nutq elementlarining ma'nolarini maxsus tushuntirish bilan, yozma yordamida so'zning tovush tarkibini aniqlashtirish bilan, buzuq so'zlarni talaffuz qilish, eshitish idroki bo'yicha maxsus ish bilan. Shuningdek, eshitish qobiliyatini mustaqil ravishda rivojlantirish va nutq qobiliyatlari va bilimlarini eshitish yordamida mustaqil ravishda to'plash imkoniyati ortadi.

Tadqiqotning maqsadi: Maxsus muassasada o’quvchilarning bog’langan nutqini o’rganish va o’stirish.


Download 71,81 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish