O’zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi namangan davlat universiteti

Ma’ruzalar mavzulari
Dars soatlari hajmi
1-semestr
1.	Kristallar, kristall moddalar va kristallografiya	2
2.	Krictallar simmetriyasi. to’g’risida tushuncha.	2
3.	Kristall panjara.	2
4.	E.S.Fedorovning kristallar tuzilishi haqidagi nazariyasi.	2
5.	Kristallkimyoning asosiy tushunchalari.	2
6.	Kristallar tuzilishini aniqlovchi faktorlar.	2
7.	Kristallardagi kimyoviy bog’ tabiati.	2
8.	Izomorfizm va polimorfizm.	2
9.	Qattiq moddalarning fizik-kimyoviy xossalarini kristallar tuzilishiga bog’liqligi.	4
10.	Oddiy moddalar va kimyoviy birikmalar kristallokimyosi.	4
11.	Noorganik birikmalar kristall kimyosi.	4
1-semestr bo’yicha jami		28
2-semestr
12.	Optik analiz usullari	2
13.	Spektrofotometrik va fotometrik analiz metodlari	4
14.	Atom spektroskopik analiz metodlari	2
15.	Atom absorbsion analiz metodi	2
16.	Lyuminestsent analiz metodi	2
17.	mavzu.Elektrokimyoviy analiz usullari	2
18.	Potentsiometrik analiz usuli	2
19.	Potentsiometrik titrlash	2
20.	Titrlash egrilari.	2
21	Analitik kimyoda voltamperometrik analiz metodlari	2
22	Inversion voltamperometriya	2
23	Amperometriya	2
24	Elektrogravimetrik analiz	2
2-semestr bo’yicha jami		28
O’quv yili bo’yicha jami		56 soat

7.Laboratoriya mashg’ulotlari

Laboratoriya ishlariiing tavsiya etiladigan mavzulari:

1. Kristall ko’p qirraligini qirralar va tomonlarning belgilarini (simvollarini) aniqlash.

2. Skalyar, vektor va tenzor kattaliklari orqali kristallarni fizikaviy xususiyatlarini ifoda qilish.

3. G.B.Bokiy sxemasi oddiy modda, AX, AX₂, A₂X₃ binar va muxim uch elementdan iborat modda birikmalarni struktur turlari.

4. Dislokatsiyani geometrik xususiyatlari. Dislokatsiya turlari.

5. Kristallarning o’sishi.

6. Silikatlar kristallkimyosi.

7. Koordinatsion birikmalarning tuzilishi.

8. Suyuk kristallar.

9. Kristallarning zichligi.

10.D.I.Mendeleevning elementlar davriy sistemasi va kristallokimyoviy qonuniyatlari. Oddiy moddalar tuzilishi.

11. Ruxni ksilenol zarg’aldog’i ishtirokida fotometrik aniqlash.

12. Spirtlarni fotometrik aniqlash.

13. Ishqorlar yordamida organik kislotalarni potentsiometrik titrlash.

14. Eritmadagi metall ionlarini miqdorini aniqlash.

15. Kislotalarni va asoslarni potentsiometrik titrlash.
8. “Noorganik va analitik kimyoning tanlangan boblari” fani bo’yicha laboratoriya mashg’ulotining kalendar tematik rejasi (72 soat)

№	Laboratoriya mashg’ulotlari mavzulari	Dars soatlari hajmi
1-semestr
1	Kristall ko’p qirraligini qirralar va tomonlarning belgilarini (simvollarini) aniqlash.	4
2	Skalyar, vektor va tenzor kattaliklari orqali kristallarni fizikaviy xususiyatlarini ifoda qilish.	4
3	G.B.Bokiy sxemasi oddiy modda, AX, AX2, A2X3 binar va muxim uch elementdan iborat modda birikmalarni struktur turlari.	4
4	Dislokatsiyani geometrik xususiyatlari. Dislokatsiya turlari.	4
5	Kristallarning o’sishi.	4
6	Silikatlar kristallkimyosi.	4
7	Koordinatsion birikmalarning tuzilishi.	4
8	Suyuk kristallar. Kristallarning zichligi.	4
9	D.I.Mendeleevning elementlar davriy sistemasi va kristallokimyoviy qonuniyatlari. Oddiy moddalar tuzilishi.	4
1-semestr bo’yicha jami		36
2-semestr
1	Ruxni ksilenol zarg’aldog’i ishtirokida fotometrik aniqlash.	6
2	Spirtlarni fotometrik aniqlash.	6
3	Ishqorlar yordamida organik kislotalarni potentsiometrik titrlash.	8
4	Eritmadagi metall ionlarini miqdorini aniqlash.	8
5	Kislotalarni va asoslarni potentsiometrik titrlash.	8
2-semestr bo’yicha jami		36
O’quv yili bo’yicha jami:		72 soat

Laboratoriya mashg’ulotlari fan va ishlab chiqarish bo’yicha bilimlarni chuqurlashtirish, talabalarda olingan nazariy ma’lumotlarni amaliyotga tadbiq qilish va tajribada sinab ko’rishga qiziqish uyg’otish. Laboratoriya ishlari bo’yicha olingan natijalarni matematik-statistika usulida aniqlash uslublarining sezgirligi, qayta tiklanuvchanliklari, aniqligi kabi metrologik tavsiflarini hisoblash va qayta ishlash, moddalar va ma’lumotnomalarda keltirilgan fizik-kattaliklardan foydalana olish, grafiklar va jadvallar tuzish tartib-qoidalariga ko’nikmalar hosil qilishni maqsad qilib qo’yildi.

9.Seminar mashg’ulotlari (16 soat)

Seminar mashg’ulotlari uchun quyidagi mavzular taklif etiladi:

1.Simmetriya turlarini sistematikasi. Kristallarning stereografik proektsiyasi.

2.Izomorfizm va polimorfizm. Kristallarning tuzilishini aniqlovchi asosiy faktorlar.

3.Oddiy moddalar va binar birikmalarning tuzilishi.

4.Kristallardagi kimyoviy bog’lanish tabiati. Kristall panjara energiyasi.

5.Elektrokimyoviy va optik analiz metodlarida qo’llaniladigan asboblar, ishlash printsiplari.

6.Lyuminestsentsiyada ishlatiladigan asbob-uskunalar ishlash printsiplari.

7.Potentsiometrik va ionometrik analizda asbob-uskunalar, ishlash printsiplari.
10. “Noorganik va analitik kimyoning tanlangan boblari” fani bo’yicha seminar mashg’ulotining kalendar tematik rejasi (16 soat)

№	Seminar mashg’ulotlari mavzulari	Dars soatlari hajmi
1-semestr
1.	Simmetriya turlarini sistematikasi. Kristallarning stereografik proektsiyasi.	2
2.	Izomorfizm va polimorfizm. Kristallarning tuzilishini aniqlovchi asosiy faktorlar.	2
3.	Oddiy moddalar va binar birikmalarning tuzilishi.	2
4.	Kristallardagi kimyoviy bog’lanish tabiati. Kristall panjara energiyasi.	2
1-semestr bo’yicha jami		8
2-semestr
1.	Elektrokimyoviy va optik analiz metodlarida qo’llaniladigan asboblar, ishlash printsiplari.	4
2.	Lyuminestsentsiyada ishlatiladigan asbob-uskunalar ishlash printsiplari.	2
3.	Potentsiometrik va ionometrik analizda asbob-uskunalar, ishlash printsiplari.	2
	2-semestr bo’yicha jami	8
O’quv yili bo’yicha jami		16 soat

11.Fan bo’yicha kurs ishi

Kurs ishi fan mavzulariga taallukli masalalar yuzasidan tapabalarga yakka tartibla tegishli topshirik shaklida beriladi. Kurs ishining xajmi, rasmiylashtirish shakli, baxolash mezonlari ishchi fan dasturida va tegishli kafedra tomopidan bslgilanadi, Kurs ishini bajarish talabalarda fanga oid bilim, kunikma va malakalarni shakshgantirishga xizmat kilishi kerak.

Kurs ishi uchuy taxminiy mavzular:

1.Analitik kimyoda organik reagentlar.

2.Termogravimetrik analiz.

3.Suvsiz muxitda titrlash.

4.Nefelometriya va turbndimetriya

5.Amalgamali voltam perometriya.

6.Fotometrik usulda zaxarli metallarni aniklash.

7.Ossillografik polyarografiyaanaliz metodi

8.Alangapi fotometriya.

9.Elektron spektroskopiya.

10.Radioaktivatsion analizni amaliyotga kullanilishi.

11.Kulonometrik titrlashning amapistda kUllanilishi,
12.Mustaqil ishlarni tashkil etishning shakli va mazmuni.

Mustaqil ta’lim uchun tavsiya etiladigan mavzular:

1.Kristallar simmetriyasi. Tabiatda ilm-fanda va texnikada simmetriyaning fundamental ahamiyati. Kristallarnn aniqlash.

2.Kristall ko’p qirraligini qirralar va tomonlarni belgilarini (simvollarini) aniqlash. Translyatsiya simmetriyasi. Translyatsiya operatori.

3.Kristallar fizikasi. Kristallarni fizikaviy xususiyatlari.

4.Nuqta guruhlarini chegaralanganligi. Kyuri printsipi. Neyman printsipi. Skalyar, vektor va tenzor kattaliklari orqali kristallarni fizikaviy xususiyatlarini ifoda qilish.

5.Kristallarning fizik xususiyatlari: mexanik, elektrik, magnit va optik xususiyatlari.

6.Kristallarning tarkibi, simmetriyasi va strukturasini bog’laydigan asosiy kristallokimyoviy qonunlar. Grot, Fyodorov, Shubnikov qonunlari.

7.Kristallardagi nuqsonlar. Nuqtaviy, chiziqli va sirt iuqsonlari

8.Difraktsion rasmlar geometriyasi. Lauegramma orqali kristallografiya o’qlar bo’yicha joylashtirish. Stereografik proektsiyalar tuzish.

9.Kristall yonlarining tasviri va yonlar orasidagi burchaklarni hisoblash. Vulf setkasi.

10.Kristallarning vujudga kelishi va o’sishi.

11.Elektromagnit nurlanishning umumiy tavsiflari. Nur oqimining to’lqin va korpuskulyar nazariyasi. Asosiy tavsiflari.

12.Anorganik ligandli kompleks birikmalar va ulariing analizda qo’llanilishi.

13.Lyuminestsentlanishning hosil bo’lishi va uning turlari. Nur qo’zg’atish manbalari. Molekulyar fotolyuminestsentlanish va uning tavsiflari.

14.Lyuminestsentlanishning so’nishi. Harorat, kontsentratsiya va begona aralashmalar ta’siri. Lyuminestsentlanish hodisasining analitik kimyoda ishlatilishi.

15.Katod toklari tabiatini aniqlash. Diffuzion tok hakida tushuncha.

16.Kalibrovkali egrilar va ularni voltamperometriyada qo’llanilishi.

17.Migratsion va kinetik toklar. Logarifmik analiz. Miqdoriy logarifmik analiz.

18.Potentsiometrik va ionometrik analiz usullarini asosiy printsiplari va ularni sinflanishi. Potentsiometrik titrlash. Potentsiometrik titrlashda xatolarni aniqlash. Potentsiometrik titrlash uchun ishlatiladigan asbob-uskunalar.

19.Qattiq gomogen va geterogen membranali ionselektiv elektrodlar. Suyuq membranali elektrodlar. Fermentli elektrodlar. Taqqoslash elektrodlari: kalomel va kumush xloridli elektrodlar.

20.Elektrogravimetrik analiz. Metodning qo’llanilish sohalari, qulayligi va kamchiliklari. Doimiy elektrod potentsiali va doimiy tok kuchida elementning ajralishi. Ichki elektroliz metodi, uni mikroelementlarni kontsentrlash va aniqlashda qo’llanilishi.
13.Mustaqil ta’limni tashkil etishning shakli va mazmuni

№	Mustaqil ta’ lim mavzulari		Berilgan topshiriqlar			Bajarish muddati	Hajmi (soat)
1	Kristallar simmetriyasi. Tabiatda ilm-fanda va texnikada simmetriyaning fundamental ahamiyati. Kristallarnn aniqlash.		Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish			-hafta	6
2	Kristall ko’p qirraligini qirralar va tomonlarni belgilarini (simvollarini) aniqlash. Translyatsiya simmetriyasi. Translyatsiya operatori.		Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish			-hafta	6
3	Kristallar fizikasi. Kristallarni fizikaviy xususiyatlari.		Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish			-hafta	6
4	Nuqta guruhlarini chegaralanganligi. Kyuri printsipi. Neyman printsipi. Skalyar, vektor va tenzor kattaliklari orqali kristallarni fizikaviy xususiyatlarini ifoda qilish.		Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish			-hafta	6
5	Kristallarning fizik xususiyatlari: mexanik, elektrik, magnit va optik xususiyatlari.		Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish			-hafta	6
6	Kristallarning tarkibi, simmetriyasi va strukturasini bog’laydigan asosiy kristallokimyoviy qonunlar. Grot, Fyodorov, Shubnikov qonunlari.		Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish			-hafta	6
7	Kristallardagi nuqsonlar. Nuqtaviy, chiziqli va sirt iuqsonlari		Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish			-hafta	4
8	Difraktsion rasmlar geometriyasi. Lauegramma orqali kristallografiya o’qlar bo’yicha joylashtirish. Stereografik proektsiyalar tuzish.		Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish			-hafta	4
9	Kristall yonlarining tasviri va yonlar orasidagi burchaklarni hisoblash. Vulf setkasi.		Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish			-hafta	4
10	Kristallarning vujudga kelishi va o’sishi.		Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish			-hafta	4
1-semestr bo’yicha jami							52
2-semestr
1	Elektromagnit nurlanishning umumiy tavsiflari. Nur oqimining to’lqin va korpuskulyar nazariyasi. Asosiy tavsiflari.		Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish			-hafta	6
2	Anorganik ligandli kompleks birikmalar va ulariing analizda qo’llanilishi.		Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish			-hafta	4
3	Lyuminestsentlanishning hosil bo’lishi va uning turlari. Nur qo’zg’atish manbalari. Molekulyar fotolyuminestsentlanish va uning tavsiflari.		Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish			-hafta	6
4	Lyuminestsentlanishning so’nishi. Harorat, kontsentratsiya va begona aralashmalar ta’siri. Lyuminestsentlanish hodisasining analitik kimyoda ishlatilishi.		Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish			-hafta	6
5	Katod toklari tabiatini aniqlash. Diffuzion tok hakida tushuncha.		Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish			-hafta	4
6	Kalibrovkali egrilar va ularni voltamperometriyada qo’llanilishi.		Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish			-hafta	4
7	Migratsion va kinetik toklar. Logarifmik analiz. Miqdoriy logarifmik analiz.		Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish			-hafta	4
8	Potentsiometrik va ionometrik analiz usullarini asosiy printsiplari va ularni sinflanishi. Potentsiometrik titrlash. Potentsiometrik titrlashda xatolarni aniqlash. Potentsiometrik titrlash uchun ishlatiladigan asbob-uskunalar.		Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish			-hafta	6
9	Qattiq gomogen va geterogen membranali ionselektiv elektrodlar. Suyuq membranali elektrodlar. Fermentli elektrodlar. Taqqoslash elektrodlari: kalomel va kumush xloridli elektrodlar.		Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish			-hafta	6
10	Elektrogravimetrik analiz. Metodning qo’llanilish sohalari, qulayligi va kamchiliklari. Doimiy elektrod potentsiali va doimiy tok kuchida elementning ajralishi. Ichki elektroliz metodi, uni mikroelementlarni kontsentrlash va aniqlashda qo’llanilishi.		Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish			-hafta	6
2-semestr bo’yicha jami							52
O’quv yili bo’yicha jami:							104 soat

14.“Noorganik va analitik kimyoning tanlangan boblari”

fanidan magistrantlar bilimini baholash
Magistrantlar bilimini baholash 5 baholik tizimda amalga oshiriladi.
“Noorganik va analitik kimyoning tanlangan boblari”

fanidan baholash mezonlari

№	Nazorat turlari	Soni	Baho
I.	Oraliq nazorat	1	5
1.1.	Og’zaki (3 ta savol)	1	5
II.	Yakuniy nazorat	1	5
2.1.	Yozma ish (tayanch iboralar asosida 3 ta savol).	1	5
	Jami

“Noorganik va analitik kimyoning tanlangan boblari” kursidan baholash mezoni

Talabalarning bilimi quyidagi mezonlar asosida:

talaba mustaqil xulosa va qaror qabul qiladi, ijodiy fikrlay oladi, mustaqil mushohada yuritadi, olgan bilimini amalda qo’llay oladi, fanning (mavzuning) mohiyatini tushunadi, biladi, ifodalay oladi, aytib beradi hamda fan (mavzu) bo’yicha tasavvurga ega deb topilganda — 5 (a’lo) baho;

talaba mustaqil mushohada yuritadi, olgan bilimini amalda qo’llay oladi, fanning (mavzuning) mohiyatni tushunadi, biladi, ifodalay oladi, aytib beradi hamda fan (mavzu) bo’yicha tasavvurga ega deb topilganda — 4 (yaxshi) baho;

talaba olgan bilimini amalda qo’llay oladi, fanning (mavzuning) mohiyatni tushunadi, biladi, ifodalay oladi, aytib beradi hamda fan (mavzu) bo’yicha tasavvurga ega deb topilganda — 3 (qoniqarli) baho;

talaba fan dasturini o’zlashtirmagan, fanning (mavzuning) mohiyatini tushunmaydi hamda fan (mavzu) bo’yicha tasavvurga ega emas deb topilganda — 2 (qoniqarsiz) baho bilan baholanadi.
Darslik va o’quv qo’llanmalar ro’yxati

Asosiy adabiyotlar

1. 
   П.М.Зоркий. Симметрия молекул и кристаллических структур. М.: МГУ, 1986.-232 с.
   
2. 
   Г.Б.Бокий. Кристаллохимия. М.: МГУ, 1971.-357 с.
   
3. 
   В.С.Урусов. Теоретическая кристаллохимия. М.: МГУ, 19Й7.-275 с.
   
4. 
   Г.М.Кузмичева. Основные разделы кристаллографии. М.: МИTXT. 2002.-95с.
   
5. 
   Кристиан Г., М. Бином// Аналитическая химия, том 1, 2009. 623 с.
   
6. 
   Кристиан Г., М. Бином// Аналитическая химия, том 2, 2009. 504 с.
   
7. 
   Donald Ckoog, M. West. Fundamentals of Analytical Chemistiy Brouks.Cole. Cengage, 2014.
   
8. 
   Крешков А.П. Основы аналитической химии. Т.З. М.: Химия. 1977.
   
9. 
   Золотов Ю.А., Дорохова Е.Н., Фадеева В.И. и др. Основы аналитической химии. В 2 ки.. кн. 2. Методы химического анализа. М.: Высш.шк.1999,
   

Qo’shimcha adabiyotlar

10. 
    Мирзиёв Ш.М. Танкидий тахлил, катъий тартиб-интизом ва шахсий жавобгарлик - ҳар бир раҳбар фаолиятининг кундалик қоидаси бўлиши керак. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2016 йил якунлари ва 2017 йил истиқболларига бағишланган мажлисидаги Ўзбекистон Республикаси Президентининг нутқи. // Халқ сўзи газетаси. 2017 йил 16 январ, №11.
    
11. 
    П.М.Зоркий. Задачник по кристаллохимии и кристаллографии. М.: МГУ, 1981.-40 с.
    
12. 
    И.Харгиттаи, М.Харгитгаи. Симметрия глазами химика. М.: Мир, 1989.
    
13. 
    Е.В.Чупрунов, А.Ф.Хохлов, М.А.Фадеев. Основы кристаллографии. М.:Физматлит., 2004.-500 с.
    
14. 
    М.А.Порай-Кощиц. Основы структурного анализа химических соединений. М.: Выс.шк., 1989,-192 с.
    
15. 
    Дорохова Е.Н., Прохорова Г.В., Аналитическая химия. Физико­химические методы анализа. М.: Высшая школа. 1991. 256 с.
    
16. 
    Булатов М.И., Калинкин ИЛ. «Практическое руководство по фотометрическим и спектрофотометрическим методам анализа» М.Химия 1985. 424с.
    
17. 
    Файзуллаев О.Аналитик кимё асослари. А.Қодирий. Тошкент. 2003 й. 443б.
    
18. 
    Гейровский Я., Кута Я. Основы полярографии. М.; Мир, 1965
    
19. 
    Фрин Дж., Шенк Г. Количественный анализ. М.; Мир. 1978.557 с.
    
20. 
    Майраковский С.Г., Стралын Я.П.. Безуглый В.Д. Полярография в органической химии. М.: Химия. 1975. 351 с.
    
21. 
    Колътгоф И.М., Лингейн Дж. Дж. Полярография. М - Л.: Госхимиздат. 1968. 507 с.
    
22. 
    Измайлов Н.А. Электрохимия растворов. М.: Химия. 1966. 575 с.
    
23. 
    Гилманшина С.И., Основы аналитической химии. Питер. 2006, 223 стр.
    
24. 
    Алимарин И.П. Лабораторные методики к практикуму физико­химических и физических методов анализа. Электрохимические методы. М.: Химия. 1981. 111 с.
    
25. 
    Коренман Я.И. Практикум по аналитической химии. Электрохимические методы анализа. М.: Колос. 2005. 232 с.
    

Интернет сайтлари

26. 
    http://www.subscribe.ru
    
27. 
    http://www,xumuk.ru сайт о химии для химиков.
    
28. 
    http://wvw.chem.ru;
    
29. 
    http://www.natlib.uz;
    
30. 
    http://www.nuuz.uz