O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi namangan davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakul‘teti

Xudbinlik  —  shaxsiy  yoki  individual  xususiyat  va  qadriyatlarni 
mutlaqlashtirish,  boshqalarni  mensimaslik  natijasida  namoyon  bo‗ladigan 
hayotiy  prinsip  va  axloqiy  sifat,  individualizm  ko‗rinishlaridan  biri.  X. 
tushunchasi  ma‘naviy  jihatdan  insonni  uning  jamiyatga  va  b.  kishilarga 
munosabati nuqtai nazaridan tavsiflaydi. Xudbin kishi o‗z xatti-harakatida faqat 
o‗z  manfaatlarini  ko‗zlab  ish  ko‗radi,  jamiyatning  va  tevarak-atrofdagilarning 
manfaatlari  b-n  hisoblashmaydi.  Axloqiy  sifat  tariqasida  X.  insoniyat  axloqiy 
ongi  tarixida  doimo  salbiy  baholanib  kelgan.  X.ni  targ‗ib  qiluvchi  naz-yalar 
tobora ko‗proq antisotsial yo‗nalish, so‗ngra esa, reaksion mazmun kasb etgan, 
soxta  axloqiy  prinsip  sifatida  X.ga  ongli  ixlosmandlik  esa  aynib  amoralizmga 
aylanib ketgan.  
Xulq—  insonning  ma‘naviy  qiyofasi  va  faoliyatiga  xos  bo‗lgan  axloqiy 
tushuncha.  Shaxs  hayot  tarzining  o‗ziga  xosligini,  uning  faoliyatida  axloqiy 
qadriyatlar tamoyillari nechog‗li o‗zlashtirilganligi, odob me‘yorlari qay tarzda 
amaliy  ahamiyat  kasb  etganligini  va  aksincha,  odob-axloqqa  zid  bo‗lgan 
xislatlar mavjudligini ko‗rsatib turadi. X. shaxs axloqiy faoliyatining o‗lchami, 
ko‗rsatgichidir. Shaxsning yaxshi axloqiy fazilatlar b-n sug‗orilgan faoliyat tarzi 
―yaxshi X.‖ namunasi bo‗lib xizmat qilsa, faoliyatida axloqiy qadriyatlarga zid 
amallarning  namoyon  bo‗lishi  esa,  ―yomon  X.‖ga  misol  bo‗la  oladi.  Inson  X. 
uning  ma‘naviy-axloqiy  dunyosining  o‗ziga  xos  ko‗rsatkichi  hisoblanadi. 
Shuningdek, ma‘naviy-ruhiy kechinmalarning inson X.i orqali namoyon bo‗lishi 
ko‗p  jihatdan  mavjud  shaxs  ta‘sirida  bo‗lgan  muhitning  o‗ziga  xos  tarzda 
shakllanishiga  ham  ta‘sir  ko‗rsatadi.  SHaxs  ma‘naviy-ruhiy  kechinmalari  ayni 
vaqtda uning X.i orqali amaliy ahamiyat kasb etib, o‗ziga xos bo‗lgan faoliyat 
me‘yorlarini shakllantiradi.