O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi namangan davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakul‘teti

Ratsional (fr. rationalis – oqilona) — maqsadga muvofiq, asoslangan, 
dalillangan (eng to‗g‗ri yo‗l ma‘‘nosida ham ishlatiladi). 
Ratsionalizatsiya,  ratsionallashtirish  (lot.  rationalis  -  aqlli,  oqil)  — 
biron-bir 
narsani 
takomillashtirish, 
yanada 
maqsadga 
muvofiq 
tashkillashtirish (Masalan ishlab chiqarishni R. qilish). 
Ratsionalizm (lot. ratio - aql, aql-idrok) — aqlni bilishning va kishilar 
xulq-atvorining  asosi  deb  hisoblovchi  falsafiy  yo'nalish.  Irratsionalizm  va 
sensualizmga  qarama-qarshi  turadi.  XVII-XVIII  asrlardagi  klassik  R.  (R. 
Dekart,  B.  Spinoza,  N.  Malbransh,  G.  Leybnits)  o'rta  asrlar  sxolastikasi  va 
diniy  aqidalarga  qarshi  chiqib,  butun  dunyoda  cheksiz  sabablar  silsilasi 
hukmron degan tabiiy tartibot g‘oyasini ilgari surgan. R.ga kura, ilmiy (ya'ni 
ob'ektiv,  umumiy,  zaruriy)  bilimga  bilishning  manbai  va  uning  haqiqiyligi 
mezoni - aql vositasidagina erishiladi.