O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi namangan davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakul‘teti



Download 1,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet33/293
Sana24.08.2021
Hajmi1,63 Mb.
#155158
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   293
Bog'liq
sotsiologiya fanidan izohli lugat

Buxoriy,  Imom  al-Buxoriy  (asl  ismi  Abu  Abdulloh  Muhammad  ibn 
Ismoil  al-Buxoriy)  (810.21.7,  Buxoro  —  870.31.8,  Samarqand  yaqinidagi 
Xartang qishlog‗i) — mashhur hadisshunos olim. B.ning atoqli alloma bo‗lib 
etishuvida  oila,  madrasa  oarbiyasidan  tashqari  ustozlarining  ham  buyuk 
xizmatlari  bor.  Imom  A.ning  ―Al-Jome‘  as-sahih‖  asari  sunniylar  tomonidan 
y‘tirof etilgan ―Sihohi sitta‖ (olti sahih kitob)ning birinchisidir. B.ning boshqa 
asarlari: ―At-Tarix al-kabir‖, ―At-Tarix as-sag‗ir‖, ―Az-Zuafo as sag‗ir‖ (―Zaif 
hadislar  haqida  kichik  kitob‖),  ―Al-Kuno‖  (―Roviylarnig  kunyalari‖),  ―Al-
Adab  al-Mufrad‖  (―Adab  durdonalari‖),  ―Az-Zuafo  al-kabir‖  (―Zaif  hadislar 
haqida katta kitob‖), ―At-Tafsir al-kabir‖ (―Katta tafsir‖), ―Birrul - volidayn‖ 
(―Ota-onaga  yaxshilik  qilish  haqida‖),  ―Al-Jome‘  al-kabir‖,  ―Al-Musnad  al-
kabir‖, ―Asomi as-sahoba‖ (―Sahobalarning ismlari‖), ―Kitob al-Hiaa‖ (Xolis 
sovg‗a  kitobi),  ―Eitob  al-Ilal‖  (―Illatli  hadislar  kitobi‖).  ―Kitob  al-Favoyid‖ 
(―Foydalar  haqida‖),  ―Sunan  al-Fuqaho‖  (―Faqihlarning  hukmlari‖),  ―qazoyo 
as-sahobati  va-t-tobe‘iyn‖  (―Sahoba  va  tobe‘iynlarning  qozilik  hukmlari‖), 
―Xalqu af‘alul-ibodi‖ (―Obidlarning fe‘llari xalq qilingani‖) va b.  
B.  umri  davomida  yozib  olgan  va  yod  bilgan  600  000  hadisdan  eng 
ishonchli  sahihlaridan  7275  tasini  ajratib,  ―Al-jome‘  as-Sahih‖  kitobiga 
kiritgan.  B.ning  o‗zi  guvohlik  berishicha,  100  000  hadisni  yod  bilgan  . 
Mazkur  to‗plamda  rasulullohning  hadisi  shariflari  ―Iymon‖,  ―Tahorat‖, 


 
24 
―Namoz‖,  ―Zakot‖,  ―haj‖,  ―Nikoh‖,  ―Taloq‖,  ―Savdo-sotiq  kitobi‖, 
―Ichimliklar‖,  ―Vakolat  kitobi‖,  ―Hadyalar‖,  ―Guvohliklar  kitobi‖,  ―Sulh 
kitobi‖,  ―Vasiyat  kitobi‖,  ―Dastlabki  yaratish‖  (Olamning  paydo  bo‗lishi), 
―Jihod‖, ―Maloikalar haqida‖ kabi 100 bobga bo‗lingan. har bobda mavzuga 
doir hadisi shariflar ishonchli roviylar isnodi (manbai) b-n keltiriladi. ―Jome‘ 
as-sahih‖ shunday bir ulkan ma‘naviy xazinaki, unda keltirilgan sahih hadislar 
qur‘oni  karim  oyatlaridan  keyin  o‗z  zamonasida  va  keyinchalik  ham  eslom 
shariati, kalom va fiqh ilmlarida shar‘iy hukmlarga asos bo‗lib xizmat qilgan. 
―Jome‘  as-sahih‖  to‗plamidagi  ba‘zi  hadislar  hozirgi  tabiatshunoslik 
ilmlarining  ham  asosini  tashkil  etganini  ko‗ramiz.  Mas.  ―Suv  haqidagi 
hikmatlar‖  kitobida  barcha  o‗simliklar  va  jonzotlar  suvdan  paydo  bo‗lgani 
haqida qudsiy hadis keltirilgan. Vaqf mulklari, merosxo‗rlarning haqlari, ilm-
ma‘rifat  o‗rganish  barcha  musulmon  erkak  va  ayollarga  farzligi  haqidagi 
hadisi  shariflar  hamda  iuhim  hayotiy  muammolarda  shariat  hukmlari  va 
sozilarning fatvolariga manba bo‗lgan.  
―Al-Adab  al-Mufrad‖  asarida  B.  inson  axloqi,  odobi,  ma‘naviy 
kamolotiga  doir  hadislarni  turli  mavzular  bo‗yicha  tasnif  qilgan  va  zarur 
izohlarni bergan. Bu asarda 1322 ta hadis va xabarlar 644 bobda jam qilingan. 
―Adab  durdonalari‖  asarining  ilk  boblarida  ota-ona  oldida  farzandlik 
burchlari, ota-onani rozi qilish, ularning haqini ado qilish, ota-ona amriga itoat 
qilish,  ota-ona  mushrik  bo‗lsa  ham  ularga  yaxshilik  qilish,  ularning  dilini 
og‗ritmaslik,  ota-ona  duosi,  qarindosh  urug‗lariga  mehr-shafqat,  rahmdillik, 
yosh  bolalarga,  ayollarga  mehr-muruvvatli  bo‗lish,  bolalar  va  kattalar 
arazlashib,  urishib  qolganida  yarashtirib  qo‗yish,  imorat  qurishda  va  boshqa 
ishlarda  kamtarlik  bilan  ish  tutish,  takabburlik  va  so‗kinishning  yomonligi, 
jabr-zulmning yomonligi, rostgo‗ylik va yolg‗onchilik, halol va harom, savob 
va  gunoh  ishlar,  molni  tejash  va  ko‗paytirishning  yaxshiligi  kabi  enson 
ma‘naviy  hayotiga  doir  muhim  muammolar  haqida  hadisi  shariflar  asosida 
fikr  yuritiladi.  Imom  B.  hayotida  nodir  asarlar  yozish  b-n  birga  juda  ko‗p 
ajoyib  shogirdlar  etishtirdi.  Bular  orasida  Abu  Iso  at-Termiziy,  Muslim  ibn 
Hajjoj  kabi  buyuk  muhaddis  va  mufassir  allomalar  bor.  U,  Nishopurda  at-
Termiziy  b-n  bir  joyda  yashab,  besh  yil  davomida  ilm  va  ijodda  hamkorlik 
qildi.  Alloma  keyinchalik  Samarqand  yaqinidagi  Xartang  qishlog‗ida 
qarindoshlari  huzurida  yashaydi.  Shu  erda  62  yoshda  vafot  etadi.  Imom 
B.ning  ―Jome‘  as-sahih‖  va  b.  asarlari  ko‗p  asrlar  davomida  va  hozir  ham 
butun  dunyodagi  islom  mamlakatlarida  buyuk  ehtirom  b-n  o‗rganilib, 
aasturulamal xizmatini o‗tamoqda. 

Download 1,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   293




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish