O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi namangan davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakul‘teti



Download 1,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet259/293
Sana24.08.2021
Hajmi1,63 Mb.
#155158
1   ...   255   256   257   258   259   260   261   262   ...   293
Bog'liq
sotsiologiya fanidan izohli lugat

Total  urush  —  aholining  katta  qismi  bevosita  yoki  bilvosita  ishtirok 
etadigan harbiy harakatlar bo‗lib, unda yuz ming va millionlab askarlar qirilib 
ketishi mumkin. 
Totalitarizm  —  siyosiy  boshqaruv  shakli,  unda  butun  hokimiyat  uning 
siyosatidan  norozi  bo‗lganlarni  terror  qiluvchi,  o‗zining  sodiq  odamlariga 
tayanuvchi diktator qo‗lida jamlanadi. 
Totemizm  —(alkongin  tilidagi  ―totem‖  —  uning  urug‗i  so‗zidan)  — 
ibtidoiy  jamiyatning  ilk  dinlaridan  biri.  U  kishilarning  ma‘lum  guruhi  b-n 
hayvon  va  o‗simliklarning  muayyan  turlari  o‗rtasida  g‗ayritabiiy  aloqa,  qon-
qardoshlik  bor,  degan  e‘tiqodga  asoslanadi.  ―T.‖  iborasi  ingliz  sayohatchisi 
Dj.Long tomonidan 1791 y.da ilmiy muomalaga kiritilgan. T. batafsilroq 19-20-
a.larda Dj.Mak Lenan, U. B. Robertson-Smit, Frezer va b.lar tomonidan tadqiq 
qilingan.  T.ni  tushuntirish  va  tadqiq  qilish  xilma-xil  an‘ana  va  tamoyillarga 
asoslanadi.  Ularning  ichida  eng  ommaviylaridan  biri  (Dyurkgeym  va  b.).  T.ni 
dinning  ilk  shakli  deb  bayon  etish,  hamda  (Levi-Stros  va  b.)  T.ni  sodda  aqliy 
tasnif  tizimi  deb  atash.  Ruhshunoslik  tamoyillari  ichida  mashhuri  Freydning 
ruhiy analitik taxmini hisoblanadi. Freyd ibtidoiy jamiyatning ilk dini bo‗lmish 
T.  axloqiy  (madaniy)  cheklanishlarni  —  o‗ldirishni  ta‘qiqlashni,  o‗zaro  yaqin 
kishilarning  qon  almashishini  (insest)  ishlab  chiqib,  shundan  madaniyatni 
yaratish  boshlandi,  deb  qayd  qilgan.  T.da  har  bir  urug‗,  qabilaning  har  bir 
a‘zosining  hayoti  va  farovonligi,  aynan  shu  urug‗ning  ajdodi  bo‗lgan  totemga 
o‗simlik  va  hayvonga  bog‗liq,  deb  qaralgan.  o‗sha  davrlarda  g‗orlar  hayvon, 
o‗simlikning  surati  totem  ruhlarining  makoni,  tabiiy  suratdagi  narsa  urug‗ning 
homiysi tarzida qabul qilingan. SHunga ko‗ra, ular totemning yordamiga muhtoj 
bo‗lganlar,  unga  sehr  yordamida  ta‘sir  qilishga  uringanlar.  Bu  b-n  totemning 
yangi avlodiga ―pok yo‗l‖ b-n totem o‗tib qolishiga, sehr jodu b-n totemga ta‘sir 
qilib,  muqaddaslashgan  hayvon,  o‗simlikning  sonini  ko‗paytirishga,  urug‗-
qabila  farovonligini  oshirishga,  totem  kuchi  b-n  urug‗-qabilaga  kelayotgan 
halokatning oldini olishga intilganlar. Dastlab totem sifatida hayvonlar, ko‗proq 
ov  hayvonlari  e‘zozlangan.  Keyinroq  esa,  qarindoshlik  munosabatlari  boshqa 
hayvonlarga ham o‗tgan, ba‘zan o‗simliklar, tabiat hodisalari: yomg‗ir, quyosh, 
shamol  va  b.larga  ham  tarqalgan.  Totemistik  e‘tiqod  va  marosimlar  muayyan 
ko‗rinishda ko‗p xalqlarda, ayniqsa, Avstraliyadagi qabilalarda saqlanib qolgan. 
Ularning  odatlari  bo‗yicha,  totem  urug‗i  a‘zolari  o‗zaro  nikoh  qilishi  mumkin 
emas. Avstraliya milliy aholisining har bir qabilasi hayvon yoki o‗simlik nomini 
olgan urug‗larga bo‗linadi. Urug‗ a‘zolari o‗z totemini qarindoshi, otasi, akasi, 
do‗sti, deb hisoblaydi.  

Download 1,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   255   256   257   258   259   260   261   262   ...   293




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish