O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi namangan davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakul‘teti

Institutsional kapitalizm — institutsional aksiyalash negiziga qurilgan 
kapitalistik korxona. 
Integratsiya (lot. integer – butun) — 1) ayrim qism va elementlarni bir 
butunga  birlashtirish;  2)  turli  mamlakatlarning  birlashmalari,  tor  doiradagi 
iqtisodiy-siyosiy  guruhlar  qo‗shilishi.  I.ning  shakllari  turlichadir:  ilmiy, 
siyosiy,  madaniy,  xalqaro  va  h.k.  Mas.,  I.  iqtisodda  xo‗jalik  hayotini 
yaqinlashtirishning  oliy  shakli  bo‗lib,  bunga  xalqaro  mehnat  taqsimotini 
chuqurlashtirish  ob‘ektiv  ravishda  sabab  bo‗ladi.  I.  turli  mamlakatlarning 
o‗zaro  yaqinlashuvida  va  ularning  korxonalari,  tarmoqlari  va  hatto  milliy 
iqtisodiyotning yagona xo‗jalik organizmiga birlashuvida namoyon bo‗ladi. I. 
jarayonlarning  rivojlanishi  natijasida  Yevropa  Ittifoqi,  Markaziy  Osiyoda 
I.A.Karimov  tashabbusi  b-n  ―Turkiston  —  umumiy  uyimiz‖  g‗oyalari  va 
amaliyotining vujudga kelishi bunga yorqin misol bo‗la oldi. 
Intelegensiya  (lot.  Intellegere  —  bilimli  bo‗lish)  —ijtimoiy  tizimda 
muayyan  o‗ringa  ega  bo‗lgan,  asosan  aqliy  mehnat  faoliyati  b-n 
shug‗ullanadigan  ziyolilar  ijtimoiy  tabaqasi.  Aqliy,  ijodiy  mehnat  sohasini 
asosiy  kasb  tarzida  tanlangan  odamlar  guruhi  qadimdan  ijtimoiy  mehnat 
taqsimoti natijasida alohida ijtimoiy tabaqa sifatida shakllana boshlagan va bu 
jarayon  o‗rta  asrlardan  yangi  davrga  o‗tish  davrida  asosan  tugallangan.  I.ga 
mansub  odamlar  avval  erkin  bilim  olish  orqali  aqliy  mehnat  faoliyatlarini 
boshlagan bo‗lsalar, keyinchalik o‗quv yurtlarda bilim olish b-n birga mehnat 
kasb-korlarini  muayyan  tizimga  tushirishga  ham  erishganlar.  I.ga  mansub 
bo‗lganlar odatda barcha ijtimoiy guruhlardan kelib chiqqan bo‗lishi mumkin. 
Lekin  I.  ijtimoiy  tabaqasining  o‗zini  o‗zi  takroriy  vujudga  keltirish  (qayta 
ishlab  chiqarish)  hoz.  davrda  o‗ziga  xos  jarayon  sifatida  amal  qilmoqda. 
―Kompyuter  asri‖,  ―yangi  texnologiyalar  asri‖,  ―axborot  asri‖  atamalari  b-n 
nisbat  berilayotgan  hoz  davrda  amal  qilinayotgan  ilmiy-texnik  inqilob 
jarayonlari  I.  ijtimoiy  tabaqasining  jamiyat  hayoti  barcha  jabhalarida  egallab 

---

 
80 
borayotgan  o‗ta  muhim  o‗rni  va  ahamiyatini  yanada  oshirmoqda.  Shu 
ma‘noda  rivojlangan  mamlakatlar  ijtimoiy  tizimining  tobora  I.lashib 
(ziyolilashib)  borayotganligini,  uning  miqdor  va  sifat  darajalari  tobora  oshib 
borayotganligini hoz. davr jahon sivilizatsiyasining mushtarak qonuniyati deb 
e‘tirof etilmoqda. 
Integrativ  (uyg‗unlashtiruvchi)  sotsial  institutlar  -  bu  institutlar  bir 
butun  tuzumga  jamiyat  manfaatlarini  qondirishga  mas‘ul  bo‗lgan  sotsial 
rollarni ifodalaydi.