O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti texnik ijodkorlik va dizayn fanidan ma’ruzalar matni bilim soxasi: 100000-Ta’lim Ta’lim soxasi: 140000-O’qituvchilar tayyorlash va

Sibfdan tashqari ishlarning vazifalari

Tarbiyaviy

vazifalar

Amaliy

vazifalar

1. O`quvchilarni maktablarda va maktabdan tashqari muassasalaridagi

texnik ijodkorlik jarayonida ommaviy ishchi kasblarga yo`naltirish.

2. O`rta va katta maktab yoshdagi o`quvchilarda texnikaga va ishlab

chiqarishga chuqur qiziqishni tarkib topishi va rivojlantirishi

3. Kichik maktab yoshdagi o`quvchilarda texnik ijodkorlik bilan bog`liq

mehnatga qiziqish va kollektiv mehnatga ishtiyoq uyg`otishi

4. O`rta va katta maktab yoshidagi o`quvchilarni tadqiqot ishlariga jalb

etish, ularni injener, texnik agronom, zootexnik va boshqa kasblarga

yo`naltirish.

5. O`quvchilarni xarbiy-texnika mutaxassisliklariga yo`naltirish, qurolli

kuchlarda xizmat qilishga tayyorlash.

---

55

Sinfdan tashqari ishlarda o`quvchilarning texnik ijodkorligini rivojlantirish

uchun mehnat ta`limi va tarbiyasining umumiy vazifalari yanada konkretlashuvi

ularda 3 ta guruxga birlashtirish imkonini beradi: umumta`limiy vazifalari:

tarbiyaviy vazifalar: amaliy vazifalar.

Umumiy ta`lim maktablari va maktabdan tashqari bolalar muassasalarining

sinfdan tashqari ishlarda o`quvchilarning texnik ijodkorligini rivojlantirish

faoliyati o`zining shakli va mazmuniga ko`ra xilma-xildir. Shunday bo`lsa ham

keyingi o`n yillar ichida ana shu faoliyatning quyidagi asosiy yo`nalishlari

aniqlanadi.

1. Kichik maktab yoshdagi o`quvchilarda texnik ijodkorlik bilan bog`liq

mehnatga qiziqish va kollektiv mehnatga ishtiyoq uyg`otishi, ana shu yosh

gruppasidagi o`quvchilarni yasama texnik o`yinchoqlar, modellar va turli

inventarlarni konstruktsiyalash bilan bog`liq aktiv texnik o`yinlar, musobaqalar va

konkurslarga qatnashishlari eng oddiy  formalariga jalb etish, bolalarda texnik

soxadagi texnik xavaskorlik, ijodkorlikka intilishni tarbiyalash.

2. O`rta va katta maktab yoshdagi o`quvchilarda texnikaga va ishlab

chiqarishga chuqur qiziqishni tarkib topishi va rivojlantirishi, ularni bilish

aktivligini, yosh fiziklar, ximiklar, matematiklarning olimpiadalarida qatnashuvini

rag`batlantirish, ularni maktabdagi predmet to`garaklariga tajribachilik ishlariga,

maktab asbob-anjomlarini, ko`rsatmali qo`llanmalarni, ta`limning texnik

vositalarini takomillashtirish bilan bog`liq konstruktorlik faoliyatiga jalb etish.

3. O`quvchilarni maktablarda va maktabdan tashqari muassasalaridagi texnik

ijodkorlik jarayonida ommaviy ishchi kasblarga yo`naltirish.

4. O`rta va katta maktab yoshidagi o`quvchilarni maktablardagi, maktabdan

tashqari muassasalaridagi, mahalliy oliy o`quv yurtlari va ilmiy tadqiqot

institutlaridagi o`quvchilar ilmiy jamiyatlari bazasida ishlash va eksperimental –

tadqiqot ishlariga jalb etish, ularni injener, texnik agronom, zootexnik va boshqa

kasblarga yo`naltirish.

5. O`quvchilarni xarbiy-texnika mutaxassisliklariga yo`naltirish, ularning

sportning  xarbiy-amaliy va texnik turlari bo`yicha razryadlar olish uchun

normativlarni bajarishga, qurolli kuchlarda xizmat qilishga tayyorlash.

Ma`lumki, dars o`quvchilarga tarbiya va ta`lim berishning asosiy formasidir.

Dars qanchalik jozibali, uning shakli va mazmuni qanchalik yorqin bo`lsa,

o`quvchilar predmetga shunchalik qiziqadilar, ularda ko`proq savollar tug`iladi,

ayniqsa, predmet bo`yicha darsdan, sinfdan tashqari turli ishlarni amalga oshirish

zarur bo`ladi.

Ilg`or maktablarning ish tajribalari tadbirkor mehnat ta`limi o`qituvchilari

doimo o`z predmeti bo`yicha to`garak ishlarini tashkil qilishni ko`rsatadi.

Tajribali mehnat ta`limi o`qituvchilarining fikricha qiziqishlari yo`nalishida,

uning o`qishdan tashqari faoliyati mazmunida bolalar va o`smirlar ijtimoiy

tajribasining natijalari g`oyat yaqqol ko`rinadi. Shuning uchun bu faoliyatni tashkil

etish imkoniyati qanchalik keng bo`lsa, o`quvchilardagi qiziqish va qobiliyatni

shunchalik barvaqt aniqlash, ularning rivojlanishiga ta`sir ko`rsatishi, o`quvchiga

o`z ishini, o`zining kelajakdagi kasbini topishda yordam berishi mumkin.

---

56

To`garakni tashkil etish, uning kollektivini uyushtirish, o`quvchining,

to`garak raxbarining katta va mas`uliyatli ishidir.

To`garak mashg`ulotlarini tayyorlash hamda o`tkazish ham juda ko`p va

puxta o`ylangan tayyorgarlikni talab qiladi.

20