O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti

τ
d
va 
τ
F
- deraza va fonar qurilmalarining yorug’likning o`tkazuvchanlik 
koeff;
K
F 
- fonar turini aniqlovchi koeff.
 
4.
 
Sun`iy yoritilganlikni me`yorlash va hisoblash usullari 
 
Sun`iy yorug’likni me`yorlashdan maqsad biror bir yuzani yoritish uchun 
gigiyena nuqtai nazaridan eng kamida ruhsat etilgan minimal yorug’lik miqdori bilan 
ta`minlashdir. Bunda nazorat ishini tasnifi, muhit bilan buyum o`rtasidagi 
yarqiroqlik farqi va yoritilganlik tizimi aniq hisobga olinadi. Nazorat ishining tasnifi 
ko`zatilayotgan buyumning o`lchami bilan belgilanadi. YA`ni me`yorda 8 ta razryad 
qabul qilingan bo`lib, birinchisi o`ta yuqori aniqlikda bajariladigan ishlar turkumi 
(<0,15 mm) -1 razryad 5000lk. dan to dag’al ishlar turkumi, ya`ni faqat jarayonni 
kuzatish uchun xizmat qiluvchi - VIII-razryad 50lk.gacha bo`lgan yoritilganlik 
miqdorlaridir. 
Sun`iy yorug’likni aniqlash uchun odatda nuqtali yoki yorug’lik oqimi 
usullaridan foydalaniladi. Usulning mohiyati biror nur tarqatuvchi manbadan 
ihtiyoriy nuqtaga tushayotgan yorug’lik oqimini aniqlashdan iborat. Bunda nur 
tarqatuvchi manbaning ko`rinishi nuqta, chiziq, tekislik, shar hamda tsilindr 
shakllarida bo`lishi mumkin. Nuqta sharsimon yog’du manbaidan kelayotgan 
yorug’likni masofa kvadrati qonuniga asoslanib quyidagi ifoda bilan aniqlanadi. 
E
α
 H J
α
 · cos
3
α / r
2 
(cosθ ± d / H · sinθ) 
bunda, 
J
α
 
– yorug’lik kuchi, lm; 
α - 
nurning hisob nuqtasiga nisbatan og’ish burchagi, grad; 
r - 
manbadan nuqtagacha bo`lgan masofa;
H - 
nur manbaining poldan balandligi;