O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti

Titrashning organizmga ta`siri.
 
Titrash spektrida past chastotali titrash 
mavjud bo`lib, inson organizmiga salbiy ta`sir etadi. 
Titrash ta`sirida ishchilarning ish unumdorligi pasayadi, jarohatlanish soni 
o`sadi. Ayrim titrash ko`rinishlari asab va yurak sistemalariga yomon ta`sir etadi. 
Ayniqsa insonni ayrim ichki organlari tebranishi chastotasiga mos tushadigan 
titrashlar juda zararli hisoblanadi.
Lokal titrashlar asab muskullari, tayanch harakatlantiruvchi organlarini 
jarohatlaydi va titrash kasalligiga olib keladi. Titrashning ta`sirida inson yurak 
faoliyatida charchash, og’riqlar paydo bo`lishi tormozlanish kuzatiladi. SHu bilan bir 
vaqtda titrash qon aylanishiga, eshitish va ko`rish organlariga salbiy ta`sir etadi. 
Titrashni normalash.
 
Titrashni normalash bilan uni inson organizmiga salbiy 
ta`sirini oldini olish mumkin. Titrashni ta`sirini normalashning quyidagi 3 ta talabi 
mavjud: 
1. ishlash qobiliyatini saqlash; 
2. qulaylikni taminlash; 
3. sog’likni saqlash va xavfsizlikni taminlash. 
Titrash 
NVA-1, 
ISHV-1 
vibrometrlari 
bilan 
o`lchanadi. 
Titrash 
parametrlarining o`zgarish diapozonlari bo`yicha uning haqiqiy qiymatini logarifmik 
daraja ko`rinishida o`lchash qulaydir. Titrashning o`lchov birligi detsibel (dB) bilan 
belgilanadi. 
Titrash tezligining logarifmik darajasi L
v
(dB) 
L
v
 =
20 lg 
v
tt
/ 5

10
-8
,
formula bo`yicha aniqlanadi. 
Bu erda 
v
tt 
- tebranish tezligining haqiqiy qiymati, m/s; 5

10
-8 
tebranish tezligining 
bo`sag’a qiymati, m/s. 
Agar titrashni o`lchovchi moslama titrashni logarifmik darajasini dB da 
ko`rsatib titrash normasi m/s da berilgan bo`lsa unda titrashning o`rtacha arifmetik 
qiymati 
v
tt
(m/c) jadval yoki formula bo`yicha hisoblab topiladi. 
Ya`ni 
v
sk
 =
5

10
-8

10
L
v
/20
,

---

82 
 
U holda tebranish tezlanishning W
sk
(m/s
2
o`rtacha arifmetik qiymati) ham shu 
kabi formula bilan hisoblanadi. 
W
sk
= 3

10
-4

10
L
v
/20
,
bu erda 3

10
-4 
tebranish tezlanishini bo`sag’a (tayanch) qiymati. 
L
w
- moslamaning ko`rsatishi bo`yicha tebranish tezlanishining logarifmik 
darajasi, dB. 
Titrashning turli chastotalari inson organizmiga turlicha ta`sir qiladi. Titrovchi 
yuzada tik turgan odamga ikki rezonans piki 5…12 Gts va 17…25 Gts, o`tirgan 
odamda esa bu 4-6 Gts chastotada bo`ladi. Odamning boshi uchun titrashning 
rezonans chastotalari 20…30 Gts atrofida bo`ladi.