O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti

Jami 
122 
72 
36 
36
 
50 

---

7 
2 
Hayot faoliyati 
xavfsizligi va mexnat 
muxofazasining xuquqiy 
- 
tashkiliy asoslari. 
Hayot 
faoliyati 
xavfsizligi 
va 
mexnat 
muxofazasining xuquqiy asoslari, mazmuni. Ishlab 
chikarishda 
faoliyat 
xavfsizligini 
ta’minlash 
bo’yicha qabul qilingan asosiy qonunlar, standartlar, 
nizomlar, qoidalar va me’yoriy xujjatlar tizimi. 
Faoliyat xavfsizligi qonun - qoidalarga amal 
kilinishini nazorat kilish tizimi, qoida va talablarni 
buzganda 
tortiladigan 
javobgarliklar. 
Ishlab 
chiqarishda faoliyat xavfsizligini boshqarish tizimi, 
xavfsizlikni 
ta’minlashga 
oid 
tadbirlarini 
rejalashtirish, 
mablag’ 
bilan 
ta’minlash. 
Ishlovchilarni faoliyat xavfsizligi talablariga amal 
kilishga o’kitish tizimi. Ishlab chikarishda faoliyat 
jarayoni vaqtida yuzaga keladigan jaroxatlanishlar 
va kasb kasalliklari, ularning kelib chiqish 
sabablari, taxlil qilish, oldini olish tadbirlari, 
ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlari. 
2 
2 
3 
Hayot faoliyati 
xavfsizligi fanining 
tibbiy-biologik 
asoslari. Akliy mexnat 
gigienasi. 
Inson mexnat faoliyatining fiziologik-gigienik 
asoslari. Inson mexnat faoliyatiga ta’sir etuvchi 
salbiy omillar, ularning turlari, moxiyati va 
ximoyalanish usullari. Inson mexnat faoliyatining 
turlari, fiziologik ta’siri. Mexnatning fiziologik 
asoslari. Mexnat jarayonida ishlovchining ishlash 
qobilyatini pasayishi va zo’riqishi. 
2 
4 
Ishlab chiqarish 
jarayonlari sanitariyasi 
va gigienasi. 
Ishlab chikarishning sanitariyasi va gigienasi 
me’yorlari, mazmuni. 
Texnosferada xavo muxitining qo’rsatkichlari, 
ularning mexnat faoliyatiga ta’siri, ishlab chiqarish 
mikroiqlimining gigienik me’yorlari, ularning inson 
organizmiga ta’siri. Ishlab chiqarishda mo’’tadil ob-
xavo sharoitini yaratish. Ishlab chiqarishda elektr 
xavfsizlik 
asoslari. 
Texnosferada 
xavfsizlikni 
ta’minlash masalalari. Ishlab chiqarishdagi kasb 
kasalliklari va shikastlanishlar, ularning kelib 
chikish sabablari, oldini olish chora- tadbirlari. 
2 
5 
Ishlab chiqarishdagi 
shikastlanishlarda 
birinchi yordam 
qo’rsatish. 
Respublikada xalokatlar tibbiy xizmatining tashkil 
etilishi va uning asosiy vazifalari. Tomirlardan kon 
ketishi, turlari, vaqtincha to’xtatish usullari. 
Desmiurgiya-bog’lam turlari, bog’lov materiallari, 
bog’lam ko’yish qoidalari. Suyaklarning ochiq va 
yopiq sinishi, suyak singanda va bug’imlar 
chikkanda ko’rsatiladigan birlamchi tibbiy yordam. 
CHo’kish, cho’kish turlari, sabablari, oqibatlari va 
suvga cho’kkan odamga shoshilinch yordam 
ko’rsatish.Elektr tokidan shikastlanish, tok urishi va 
elektr tokidan kuyish tushunchalari, tok belgilari, 
elektr toki urgan insonlarga tibbiy yordam 
ko’rsatish. 
2 

---

8 
6 
O’tkir zaxarlanishlar va 
ularning 
o’ziga 
xos 
xususiyatlari. 
Atmosfera xavosi tarkibidagi ishlab chikarish 
changlari 
va 
zaxarli 
moddalarning 
inson 
organizmiga salbiy ta’siri, ularga karshi chora-
tadbirlar. Ishlab chikarish jarayonlarida zararli 
omillar va ulardan ximoyalanish tadbirlari. Ishlab 
chiqarishda ob-xavo sharoiti va ularni me’yorlash. 
Ishlab chikarishda zararli moddalar va ulardan 
ximoyalanish 
usullari. 
Ishlab 
chiqarish 
korxonalarini 
shamollatish, 
ularning 
turlari, 
umumiy va maxalliy shamollatishning moxiyati. 
2 
7 
O’tkir zaxarlanishlar va 
ularga qarshi kurash 
chora- 
tadbirlari. 
O’tkir zaxarlanishlardagi shifokordan oldingi 
yordamning umumiy chora- tadbirlari: Oziq 
ovqatlardan 
va 
xashoratlar 
chaqqanda 
zaxarlanishning o’ziga xos xususiyatlari, ovqatdan, 
ko’ziqorindan zaxarlanganda, ilon, chayon, qoraqurt 
va ari chaqqanda birinchi yordam ko’rsatish. 
2 
8 
Jonlantirish. 
Reanimatsiya. 
Hayot faoliyati jarayonida favqulodda terminal 
xolatlarda birinchi yordam ko’rsatish qoidalari, 
tamoyillari, 
yurak-o’pka 
reanimatsiyasining 
o’tkazish tartibi, yurak-o’pka reanimatsiyasining 
effektivligi, asoratlari, yurak-o’pka reanimatsiyasini 
o’tkazishga ko’rsatmalar va qarshi ko’rsatmalar 
2 
9 
Yuqori nafas yullari 
o’tkazuvchanligini 
tiklash. 
Yuqori nafas yullari o’tkazuvchanligini buzilishi, 
sabablari, 
oqibatlari, 
nafas 
yullari 
o’tkazuvchanligini 
tiklashning 
yoshga 
doir 
xususiyatlari, usullari: og’iz bo’shlig’ini qo’l bilan 
tozalash, tiklanish xolatini berish, Geymlix usuli. 
Atmosfera xavosining kimyoviy moddallar bilan 
ifloslanishida nafas yullari o’tkazuvchanligiga 
ta’siri 
2 
10 
Favqulodda vaziyatlarda
fuqaro muxofazasining 
maqsad va vazifalari. 
Favkulodda 
vaziyatlar, 
ularning 
turlari 
va 
xususiyatlari. Fuqaro muxofazasining maksadi, 
vazifalari, kuch va vositalari, uning iqtisodiyot 
tarmoqlarida tashkil etish tartiblari. O’zbekistonda 
favqulodda vaziyatlar vazirligini tashkil etilishi 
xdmda favqulodda vaziyatlarda ularning oldini olish 
va 
xarakat 
qilish 
davlat 
tizimlari(FVDT) 
to’g’risidagi 
va 
boshka 
me’yoriy- xuquqiy 
xujjatlarning moxiyati. Fuqarolarni favqulotda 
vaziyatlardan ximoya qilish uslublari va vositalari, 
ularning 
xususiyatlari. 
Qutqaruv 
va 
boshka 
shoshilinch ishlarini tashkiliy asoslari, shikastlangan 
o’choklarda ularni olib borish usullari. 
2 
11 
Axolini fuqaro 
muxofazasi buyicha 
o’qitish 
Axolini fuqaro muxofazasiga o’kitish va tayyorlash 
"Axolini va xududlarni tabiiy xamda texnogen 
xususiyatli favqulodda vaziyatlardan muxofaza 
qilish to’g’risida"gi konunga asosan olib boriladi. 
Boshqaruv organlari, Favqulodda vaziyatlar davlat 
2 

---

9 
tizimi kuchlari va mamlakat axolisini tabiiy xamda 
texnogen xususiyatli favqulodda vaziyatlardan 
muxofaza qilishga tayyorlash buyicha yagona davlat 
tizimi.Axolini fuqaro muxofazasiga o’qitish va 
tayyorlash guruxlari. 
12 
Tabiiy xususiyatli 
favqulodda vaziyatlar va 
muxofaza tadbirlari 
O’zbekistan Respublikasi Vazirlar Maxkamasining 
1998 yil 27 oktyabrdagi "Texnogen, tabiiy va 
ekologik tusdagi favqulodda vaziyatlarning tasnifi 
to’g’risida"gi 455-son qarorining moxiyati. Yer 
silkinishi va surilishi, tuproq, qor kuchkilari, suv 
tonshqini, kuchli shamollar, qurg’okchilik va sel 
xodisasi ofatlari, ularning kelib chiqish sabablari, 
xususiyatlari, keltiradigan talafotlari va xar bir 
katastrofik o’chokda olib boriladigan chora-
tadbirlar. Tabiiy ofatlar, avariya va xalokat 
oqibatlarini bartaraf etishda qutkaruv va boshqa 
shoshilinch ishlarni tashkil etish va o’tkazish. 
2 
13 
Texnogen xususiyatli 
favqulodda vaziyatlar va 
muxofaza 
tadbirlari 
Texnogen tusdagi ofatlar, turlari, xususiyatlari, 
oqibatlari va ularda fuqarolarning xatti-xarakatlari. 
Yong’in xavfsizligi. Yong’in ofati, uning kelib 
chiqish sabablari, omillari, turlari, yonish fazalari va 
ularning 
xususiyatlari. 
Yong’in 
ofatida 
inshootlardagi fuqarolarni evakuatsiya qilish tartibi, 
yong’inga qarshi to’siqlar, xususiyatlari, yong’in 
darakchilari va aloka tizimi. Portlash xodisasi, 
uning xususiyatlari, unga karshi chora-tadbirlar. 
Portlashning salbiy ta’sirlari. 
2 
14 
Radiatsion xavfli 
ob’ektlar 
O’zbekistondagi 
radiatsion 
xavfli 
ob’ektlar, 
ularning zararli omillari, ionlovchi nurlanish, o’tkir 
va surunkali nur kasalligi, belgilari, davrlari, 
darajalari, 
asoratlari, 
muxofazalanish 
chora-
tadbirlari, shaxsiy, tibbiy va jamoa ximoya 
vositalari. Respublikada tuprog’ida radioaktiv 
moddalar mavjud bo’lgan xududlar va ularda olib 
borilayotgan kazilma ishlari. 
2 
15 
Kimyoviy xavfli 
ob’ektlar 
O’zbekiston xududida joylashgan yirik kimyoviy 
xavfli ob’ektlar, ularning zararli omillari, kimyoviy 
zararli moddalar tarkibi, zararli moddalarning fizik-
kimyoviy 
xususiyatlari. 
Kimyoviy 
zaxarli 
moddalarning inson organizmiga ta’siri xdmda 
mudofazalanish chora-tadbirlari, shaxsiy, tibbiy va 
jamoa ximoya vositalari, ulardan foydalanish 
qoidalari va normativlari 
2 
16 
Bakteriologik qurol. O’ta 
xavfli yuqumli 
kasalliklar 
Bakteriologik xavfli vositalar, ularning tarqalishi, 
bakteriologik qurol va bakteriologik o’choq xaqida 
tushuncha, bakteriologik o’choqni tugatish chora- 
tadbirlari: observatsiya va karantin. O’ta xavfli 
yukumli 
kasalliklar: 
vabo, 
o’lat, kuydirgi, 
2 

---

10 
chinchechak kaslliklari, ularni yuqish yullari, 
organizmda kechishi va oldini olish chora-tadbirlari. 
17 
Sanitariya 
jixdtidai 
ishlov va zararsizlaitirish 
usullari 
Radiatsion, kimyoviy va bakteriologik zararlanish 
o’choqlarida sanitariya ishlovi va zararsizlantirish 
ishlarini olib borish. Zararsizlantirish turlari, 
usullari va vositalari. Zararsizlantirish ishlariga 
ma’sul kishilar va ularning xavfsizligini ta’minlash. 
2 
18 
Aholini texnogen va 
tabiiy favqulodda 
xolatlarda ximoya qilish 
vositalari 
kilish vositalari 
SHaxsiy 
ximoya 
vositalari: 
nafas 
yullarini 
(gaznikoblar, respiratorlar, oddiy paxta-dokali 
nikoblar) va terini himoya kiluvchi vositalar (u 
mumqo’shin ximoya komplekta, ximoya plashlari 
va 
kostyumlari). 
Jamoa 
ximoya 
vositalari 
(boshpanalar, pana joylar). Tibbiy ximoya vositalari 
(AI-2 dori kuti chasi, IIP- 8 kimyoviy moddalarga 
qarshi shaxsiy xaltacha, IPP-shaxsiy bog’lov 
paketa), ulardan foydalanish qoidalari 
2