O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi navoiy davlat pedagogika instituti umumiy tilshunoslik

6.5.3.14 Ўзбек диалектологияси:
ўзбек тилининг диалектал таркиби ва унинг мураккаблиги. Шева, диалект, лаҳжа тушунчалари. 
Лингвистик география, Ўзбек лаҳжаларининг таснифи: К.Юдахин, Ғози Олим, Е.Д.Поливанов, В.В.Решетов 
каби олимларнинг таснифи. Ўзбек шеваларининг фонетик, лексик ва морфологик хусусиятлари. Ўзбек 
шеваларини ўрганиш методикаси. Шева, миллий тил ва адабий тил. Шевага хос камчиликлар ва уларни 
бартараф этиш йўллари. 
6.5.3.15 Шарқ тиллари:

араб тили: 
эски ўзбек тилида араб тилидан ўзлашган сўзлар. Араб тили ислом тили сифатида. Эски 

---

241 
ўзбек тилига араб тилидан ўзлашган сўз ва ибораларнинг асосий график, семантик, лексик, морфологик ва 
синтактик хусусиятлари. Араб тилида сўз ясалиш тизими. Эски ўзбек ва ҳозирги ўзбек тилидаги араб тили 
ўзлашмаларининг қиѐсий таҳлили. 
форс тили: 
форс тили ҳинд-европа тилларининг бири сифатида. Ўзбек тилида форс тилидан 
ўзлашган сўзлар. Эски ўзбек тили ва форс тили, форс тилининг график ва фонетик хусусиятлари. Форс тили 
луғати устида ишлаш. Форс тили грамматик қурилишининг асосий хусусиятлари.
 
Адабиётшунослик курси 
6.5.3.16 Адабиѐтшунослик асослари
:
адабиѐт ҳақидаги фан. Адабиѐтшунослик фанини ўрганишнинг асосий соҳалари ва объектлари. 
Адабиѐт – сўз санъати. Адабиѐтда мазмун ва шакл хусусиятлари. Мавзу, ғоя ва уларнинг ўзаро боғланиши. 
Адабий образ, уни яратиш йўллари ва усуллари. Композиция ва сюжетнинг ривожланиш таснифи. Сўзнинг 
кўп қирралилиги. Ўзбек шеърлари тизими. Адабий тур ва манбалар. Адабий услуб, усул ва йўналишлар. 
6.5.3.17 Адабиѐт назарияси
:
бадиий адабиѐт ва адабиѐт назарияси. Адабий-назрий билим тарихи. Европада адабий-эстетик 
оқимлар. Билиш назарияси ва бадиий адабиѐт. Бадиий адабиѐтда воқелик ва характер, қарама-қаршилик, 
композиция, асар мазмуни, эстетика ва трагедия (фожеа), типиклик ва тип, миллийлик ва байналминаллик, 
анъана ва янгилик, шакл ва мазмун. Адабий жанрлар, турлар ва услублар. Ижодий услублар ва оқимлар. 
Лирика, шеърият ҳақида тушунча, уларни таҳлил ва тадқиқ қилиш принциплари.