O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti «Geografiya» kaferdrasi

«Geograficheskoe razmeshenie 

---

xozyaystva»
—
M. 1959) bayon etilgan. Kitobning 
asl nusxasi qo’lyozmasi 
1940 yilda nashr qilingan. 
A.Lyosh qishloq xo’jaligining areal, maydon sifatida, sanoatning esa 
nuqtasimon hududiy tashkil etish hususiyatlarini asoslab berdi. U birinchi bo’lib 
«bozor muhiti yoki makoni», «iqtisodiy landshaft» (hozirgi kunda —
iqtisodiy 
rayon) tushunchalarini yaratdi va fanga kiritdi. Agar avvalgilar, xususan 
I.Tyunen va A.Veber aloxida korxonani, tarmoqni 
o’rgangan bo’lishsa, A.Lyosh 
ishlari barcha xo’jalik soxalarini qamrab oldi va o’z mohiyatiga ko’ra 
mikroiqtisodiy bozor munosabatlari, uning ta’sir 
doirasi xaqiqiy rayon tashkil 
qiluvchi omil ekanligi ta’kidlandi, matematik usullarni keng qo’lladi. Aynan ana 
shu tamoyillarni hozirgi kunda O’zbekistonni iqtisodiy rayonlashtirish 
masalalariga tatbiq qilish ahamiyatdan holi bo’lmasa kerak.
Iqtisodiyot nuqtai 
nazaridan uncha o’zlashtirilmagan, xo’jalik sig’imi past 
va hududlarni rivojlantirish va jonlantirish borasida 
o’sish qutblari va 
rivojlanish markazlari
to’g’rsidagi nazariya ham katta ahamiyatga ega. Uning 
asoschisi frantsuz olimi Fransua Perrudir. 
F.Perru 
«Markaziy o’rinlar»
g’oyasidan kelib chiqdi, omillarni emas, 
tarmoqlarni rivojlanish hususiyati, harakatchanligi, atrofga ta’siri bo’yicha 
tabaqalashtirdi va ularni uch guruhga ajratdi. U eng avvalo xududiy qtisodiy 
munosabatlarda tengsizlik, nobarobarlikni tan oldi va mutloq jihatdan tenglikni 
amalga oshirish mumkin emasligiga to’la 
ishondi. 
Perru fikricha, uchinchi guruh tarmoqlari tez, jadal rivojlanish, rayon 
hosil qilish saloxiyatiga, qobiliyatiga ega bo’lib, aynan ana shunday 
mintaqaviy iqtisodiyotni xarakatga keltiruvchi tarmoqlar rivojlanishi 
o’sish 
markazlarini tashkil qiladi. Markazlarning mustahkamlanishi, ularda turdosh 
korxonalarning ko’payishi, atrofga bo’lgan ta’sir 
doirasining kengayishi 
natijasida o’sish qugblari vujudga keladi.
O’sish qutblari g’oyasi shved olimi —
Lund universiteti professori 
(Shvetsiya) T.Xagerstrandning yangiliklar liffuziyasi 
nazariyasiga o’xshab 
ketadi. Faqat muallif bu g’oyani ko’proq sotsial geografiya bo’yicha ishlab 
chiqqan. 
Maxsus adabiyotlarda amerikalik U.Rostouning (XX asr, 58
—
60 
—
yillar) iqtisodiy rivojlanishning bosqichlari, stadiyalari, rus iqtisodchisi 
N.D.Kondratyevning 30 
—
yillarda ilmiy
—
texnika 
o’zgarishlariga asoslangan