O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti «Geografiya» kaferdrasi

Chuchuk suv muammosi.
Quruqlikda chuchuk suv va uning biosferadagi 
roli nihoyatda katta chuchuk suv zahirasi asosan qutblardagi muzliklardadir. 
jamiyatning rivojlanishi bilan aholining chuchuk suvga bo’lgan talabi ortib 
bormoqda. Yiliga 3-3,5 ming km
3 
suv sarflanadi. 
Pestitsidlardan foydalanish muammosi. 
Ushbu zaharli kimyoviy moddalar 
guruxi begona o’tlar, zararkunanda hashorotlar va boshqa hayvonlar, o’simliklarda 
kasallikni keltirib chiqaruvchi mikroorganizmlarga qarshi kurashda foydalaniladi. 
Buning natijasida insonga va atrof-
muxitga katta ta’sir ko’rsatilmoqda.
Tirik tabiatdagi o’simlik va hayvon turlari sonining qisqarish 
muammosi.
Yer yuzidagi hayotni ta’minlashda o’rmonlarning ahamiyati juda 
katta. Hozirgi vaqtda quruqlikning 30%, ya’ni 3,8 mlrd. gektar yer o’rmonlar bilan 
qoplangan. O’rmonlarni xo’jalik faoliyati maqsadida ko’plab kesilmoqda. SHuning 
uchun flora va faunani yo’qolib ketishini oldini olish uchun «Qizil kitob» 
yaratilgan. 
2
. Mintaqaviy ekologik muammolar
. Yer yuzining muayyan mintaqasi 
o’zi
ga xos tabiiy-iqlimiy, ijtimoiy-ekologik, etnografik xususiyatlari uni tabiat 
bilan inson o’rtasidagi o’zaro aloqa munosabatlari harakterini belgilab beradi.
Masalan: Markaziy Osiyodagi mintaqaviy ekologik muammolaridan eng 
muhimi Orol va Orol bo’yi muammosidir. Suvining sho’rlanishi darajasi 9
-10 g/l 
dan 34-
37 g/l gacha ortdi, dengiz satxining o’rtacha pasayishi 80
-110 sm. Bu esa 
o’z navbatida juda katta ekologik muammolarni keltirib chiqarmoqda.
3. 
Lokal (mahalliy) ekologik muammolar
muayyan olingan xududlardagi 
muammolar hisoblanadi. M: yirik xududiy ishlab chiqarish majmuasidagi, 
agrosanoat majmuasidagi muammolarni olish mumkin. 
Insonning atrof 
muhitga ta’siri va tabiatni muhofaza qilishning zarurligi 
quyidagilardan iborat:
1. Hayot jarayonlari qonuni
yatlarini o’rganish shunindek, insonning tabiatga 
va biosferaga bo’lgan ta’sirini tadqiq etish.
2. Biologik resurslardan oqilona foydalanishning ilmiy asoslarini ishlab 
chiqish, inson faoliyati natijasida o’zgargan tabiatdagi o’zgarishlarni oldindan bilib 
olish va biosferada kuzatilayotgan jarayonlarni boshqarish va nihoyat insonning 
yashash muhitini saqlash. 
3. Populyatsiyalar sonini boshqarish. 
4. Zararkunandalarga qarshi kurash uchun kimyoviy moddalarni qo’llashni, 
minimum darajada foydalanishni, ta’minl
ash chora-tadbirlarini ishlab chiqish. 
5. Muayyan turdagi landshaftlarni u yoki bu tarkibiy qismlarining 
xususiyatlarini o’rganishda ekologik indikatsiyadan foydalanish, shuningdek tabiiy 
muxitni ifloslanganligini aniqlashda indikatsiyani keng qo’llash.
6. 
Buzilgan va izdan chiqqan tabiiy tizimlarni qayta tiklash, qishloq ho’jaligi 
tarkibidan chiqib ketgan yerlarni rekulьtivatsiyalash, yaylovlarni tiklash, tuproq 
unumdorligini oshirish, suv xavzalarini mahsuldorligini va boshqarishni qayta 
tiklash. 

---

7. Ovch
ilikni ho’jalik shakliga o’tkazish. 
8. Ekologik vaziyatni yaxshilash chora-tadbirlarini ishlab chiqish (tozalik 
oyligi).