O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti jismoniy madaniyat kaferdrasi «tasdiqlayman»

9. Sport turlari tarzidagi jismoniy mashqlarni klassifikatsiya qilish.
Hozirgi kun jismoniy tarbiya va sport amaliyotida sport turi tarzidagi jismoniy 
mashqlar mamlakat yagona sport klassifikatsiyasining tarkibiga kiritilgan. Bu 
haqida “sport tushunchasi” mavzusida ayrim ma’lumotlarni o’qidingiz. 
Yu.M.Yunusovaning (2005) soha bakalavlari, magistrlari, aspirantlar, 
o’qituvchilari va sport murabbiylari uchun mo’ljallab yozilgan o’quv 
qo’llanmasida sport turlari tarzidagi mashqlarni ommaviy sport turlari, hayotiy-
amaliy, texnik sport turlari va abstrakt-mantiqiy sport turlari deb klassifikatsiya 
qilgan. 
Qayd qilingan sport turlari tarzidagi jismoniy mashqlarning klassifikatsiyasmi 
hozirgi kunda tarkibi noan’anaviy, milliy, sog’lomlashtirish va boshqa sport turlari 
evaziga boyib bormoqda. 
Masalan, sog’lomlashtirish sport turlari: akvatlon, akrobatika rok-n-roll, 
armrestling, beysbol, bouldring, vindserfing, gidroaerobika, dayding, djaz 
gimnastika, disko-gimnastika, kerling, pauer lifting, sepaktakrou, skvosh va yana 
boshqa o’ndan ortiq sportning yangi sog’lomlashtirish turlari (ularga oid 
materiallar bilan Sh.Xankeldiyev, A.Abdullayev va boshqalarning “Kasb-hunar 
kollejlari o’quvchi yoshlarning sog’lom turmush tarzi jismoniy madaniyati” o’quv 
qo’llanmasida tanishishingiz mumkin”) hozirgi kunda tez ommalashmoqda. 
Lekin sport turlari - sport o’yinlari, gimnastika, yengil atletika, suv sporti va 
boshqalardek o’zlarining alohida individual klassifikatsiyasiga ega. Yuqorida qayd 
qilinganlarni jismoniy mashqlarning pedagogik klassifikatsiyasi ham deb atash 
qabul qilingan. 
10. Jismoniy mashqlarning ta’sirini belgilovchi omillar 
Shug’ullanuvchilarning kun tartibidagi rejalashtirilib bajarilayotgan jismoniy 
mashqlari bir hilda bo’lsa ham ularning samarasi turli hilda tarbiyaviy ta’sir 
ko’rsatishi jismoniy tarbiya amaliyotida isbotlangan. Bu jismoniy mashqlar doimiy 
ravishda bir xil ta’sir xususiyatiga ega emasligining isbotidir. 
Tarbiya jarayonida jismoniy mashqlarning samarasi ta’sirini belgilay oladigan 
omillarni bilish pedagogik jarayonni boshqarishni osonlashtiradi. Bunday omillarni 
hozirgi kunda quydagicha guruhlash tavsiya etiladi.