O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti jismoniy madaniyat kaferdrasi «tasdiqlayman»

1.
 
O’qituvchi va o’quvchilarning shaxsiy tavsifi omillari. 
Ta’lim jarayoni 
ikki tomonlama - o’quvchilar o’qiydi, o’qituvchi o’qitadi. Shuning uchun jismoniy 
mashqlarning ta’siri aytarli darajada kim o’qitayotganligiga va kimlar 
o’qiyotganligi bilan bog’liq. Ularning ahloqiy sifatlari tarzidagi omillar, iqtidori 
(intellekti), jismoniy rivojlanganligi, jismoniy tayyorgarlik darajasi, shuningdek, 

---

137 
harakatni ilk bor, o’qituvchi o’rgatgandan so’ng bajara olish malakasi, qiziqishi, 
harakat faolligi va boshqalar tarzidagi omillarning ahamiyati katta. 
2.
 
Ilmiy omillar —
jismoniy tarbiyaning qonuniyatlarini bilishi ularning 
ongida ifodalanishining me’yori darajasi bilan xarakterlanadi. Jismoniy 
mashqlarning pedagogik, psixologik, fiziologik xususiyatlari qanchalik chuqur 
ishlab chiqilgan bo’lsa, pedagogik vazifalarni xal qilish uchun ulardan shunchalik 
samarali foydalanish mumkin. 
3.
 
Metodik omillar -
jismoniy mashqlardan foydalanishda amal qilinadigan 
keng kamrovli talablar guruhini o’zida mujassamlashtiradi. 
Jismoniy mashqlarni o’qitish davomida yoki boshqa pedagogik vazifani hal 
qilish uchun qo’llanayotgan uslubiyot shug’ullanuvchi iste’dodini, jismoniy 
qobiliyatini ochishga, o’zlashtirishni osonlashtirishga xizmat qilishining ahamiyati 
katta. 
Masalan, 
birinchidan:
jismoniy qobiliyatlarni rivojlantirishda jismoniy 
mashqni bajarib, shug’ullanishdan kutilayotgan samara, ya’ni bu mashqlar bilan 
hal qilinadigan vazifalar (bilim berishni, tarbiyalashni, yoki sog’lomlashtirishni, 
qaysi biri) ekanligini oldindan aniqlab olish, hal qilinishini ketmat-ketligi 
belgilanishi lozim;
ikkinchadan,
jismoniy mashqning tuzilishi - statik yoki dinamik mashqni, 
tsiklik, atsiklik harakatli yoki yana boshqasi ekanligi;
uchinchidan,
o’zlashtirish, 
mustaxkamlash 
va 
takomillashtirishda 
qo’llaniladigan takrorlash uslubiyotlari (bo’laklarga ajratib mashq qilishni yoki 
mashqni to’la bajarish bilan o’rgatish maqsadga muvofiqmi, takrorlashlar 
oralig’ida aktiv dam olishni qo’llash zarurmi yoki passiv dam olishnimi va h.k.)lar 
xisobga olinishi mashqlarni organizmga ta’siri darajasiga aniqlik kiritadi. Jismoniy 
mashqlarning bunday tavsifi qo’yilgan pedagogik vazifalarni hal qilish uchun 
jismoniy tarbiya vositalari va metodlarini muvofiq holatda tanlash imkonini beradi. 
Jismoniy mashqlarning