O‘zbekistоn respublikasi оliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muhandislik-qurilish instituti mashinasozlik fakulteti

5.2-rasm. Nul tekisligini tanlash va stanokni sozlash
Hisob boshi nulining har bir koordinata yo‘nalishi bo‘yicha siljishi RDB qurilmasi xotirasiga shpindelni bazaviy koordinatalar X + 000000, U + 000000, Z + 000000 ga o‘rnatilganidan keyin va ishchi organlarni chetgi boshlang‘ich (nul) holatga keltirilganidan keyin kiritiladi. Bunda X, U, Z bo‘yicha siljish kattaligi RDB pulti raqamli ekranida rostlanadi.
5.3-rasmda korpusga yon sirt 1 (5.3, a-rasm, holat 1) va yon sirt 2 (3,b-rasm, holat 2) tomonidan ishlov berish rejasi keltirilgan. Ishlov berishning geometrik rejasini qurishda korpus detalining chizmasi qayta ishlab chiqilgan, uning natijasida 3 va 4 rezbali teshiklarning holati tanlangan mutloq koordinatalar sistemasida aniqlangan.

5.3-rasm. Korpusni ikki tomoniga ishlov berishning geometrik rejasi
Geometrik rejada 1,2,3,4 raqamlar bilan rezbali teshiklarga ishlov berish ko‘rsatilgan, a, b, s, d harflar bilan mos ravishda 1 va 2 yon sirtlarga ishlov berishda frezaharakatining boshlang‘ich vqa oxirgi nuqtasi ko‘rsatilgan, a ,s nuqtalarda foydalaniladigan frezaning radiusi (RDB pulti korrektori 1 da teriladigan) ularning X (+R_fr, G51 ) koordinatalariga qo‘shiladi, d nuqtada esa ulardan (-R fr, G52) ayriladi. Korpusning 1 va 2 yon sirtlarni frezalashda asbobning Z o‘qi bo‘yicha harakat koordinatalarini hisoblash nul tekisligilan amalga oshiriladi va uning siljishidan foydalanilmaydi(R = 0).
5.2-jadvalda korpusga ishlov berishda ishtirok etuvchi asboblar uchun R va Z ning qiymatlari keltirilgan.
5.2-jadval

Kattalik		Asbob
		T01	T08	T15	T23
R, mm	Holat 1/ Holat 2	0/0	26/33	26/33	26/33
Z, mm	Holat 1 Holat 2	-28/-35	-6/-6	-18/-23	-20/-18

1 va 2 jadvallar ma’lumotlari asosida stanokni sozlash bo‘yicha ko‘rsatmalar (5.2-rasm) va ishlov berishning geometrik rejasi (5.3-rasm) asosida dasturlash kartasi to‘ldiriladi (3jadval).
1...4 kadrlarda birinchi asbobni ( T01, yon freza) ishga (F 32 ,S 46) tayyorlash va uni ishlov berishni boshlashni boshlang‘ich holatiga chiqish uchun axborot yozilgan, bu dasturda a nuqtaning ikkita koordinatasi a (X + 034000, Y + 052000) bilan korreksiya G51 dan foydalanib berilgan.
Dasturni tuzishda asboblar o‘lchamini «Razmer – 2M» RDB qurilmasi pultida mos korrektorlarda ularning haqiqiy uzunligini (freza uchun radiusni) terish bilan inobatga olish ko‘zda tutilgan, korrektorlar stanokning asboblar magazinini har bir uyasiga biriktirilgan. Bunday holda har bir asbobning ishlashida harakatni Z o‘qi bo‘yicha nul tekisligiga nisbatan hisoblash stanokni sozlash amalga oshirilgan shpindel yon sirtigi nisbatan emas, balki asbobning uchidan amalga oshiriladi.
Korpus yon sirtlarini frezalash 4...10 kadrlar bilan beriladi. Bunda titrashlarni kamaytirish uchun shpindel babkasini siqish nazarda tutilgan (M10). YOn sirtlarni frezalash (5...10 kadrlar) ishchi yurish oxirida asbobni qo‘pol pozitsiyalash (G 67) bilan amalga oshiriladi. Birinchi yon sirtni frezalab bo‘lgandan keyin stolni 180 ^o ga burish (7 kadr) shpindelni Z = +200 mm (6 kadr) masofaga chetlashtirgandan keyin amalga oshiriladi. Asbobni chetlashtirish stolni burishda siqish moslamasi bilin o‘rilib ketmasligiga yo‘l quymaslik uchun nazarda tutilgan.
Xuddi shunday har bir asboblarni ishlashida shpindelni chetlashtirish (16, 25, 34, 40 kadrlar) nazarda tutilgan.
Dasturning 11 kadri markazlovchi parma (T08) ni ishga tushishi uchun axborot beradi. Bu asbobning ishlashini 12...20 kadrlar boshqaradi. Teshiklarni markazlash stolni burish (17 kadr) bilan ketma-ket va standart sikl G81 (14,19 kadrlar) dan foydalanib amalga oshiriladi. Stolni burishdan oldin standart sikl G80 komanda (16 kadr), bilan bekor qilinadi, stolni burib bo‘lgandan keyin yana qayta beriladi (19 kadr).
21 kadr bilan parma (T15) ni kesish rejimlari (F36, S64) bilan ishga tushishi beriladi. Rezba osti teshigini dasturlash 23...29 kadrlar bilan dasturlanadi va markazlashga o‘xshash amalga oshiriladi.
Metchik (T23) 30 kadrda standart sikl G84 dan foydalanib ishga tushganidan keyin oldindan parmalangan teshiklarda rezba kesish sxemasi bo‘yicha rezba kesish amalga oshiriladi (32...38 kadrlar). Rezba kesishning standart sikli G80 komanda bilan 39 kadrda bekor qilinganidan keyin shpindel detalni almashtirish uchun qulay bo‘lgan holatga (40 kadr) chetlashtiriladi va (M00) dastur yakuni komandasi (41 kadr) beriladi va perfolentani orqaga qaytarish «%» signali (42 kadr) beriladi.

5.3-jadval.

Dasturlash kartasi

O‘tish mazmuni

N

G40

G60

G80

x 000000

y 000000

z 000000

R(B)

%

N001

G40

G60

G80

T01

N002

F32

S46

M06

N003

G51

+034000

+052000

N004

-002800

M03

ab frezalash

N005

G52

G67

-034000

M10

N006

G53

G63

+020000

N007

G64

B+180000

F42

M81

N008

G51

G60

+052000

N009

-003500

sd frezalash

N010

G52

G67

-052000

M10

N011

G40

G60

T08

N012

F40

S60

M06

N013

+036370

+031000

Teshik 3 markazlash

N014

G81

-000600

R 003300

Teshik 4 markazlash

N015

-036370

+073000

N016

G53

G63

G80

+020000

N017

G64

B+000000

F42

M81

N018

G40

G60

-001200

+072780

Teshik 1 markazlash

N019

G81

-000600

R 002600

Teshik 2 markazlash

N020

+001200

+031220

N021

G80

T15

N022

F36

S64

M06

Sverlit otverstie 2

N023

G81

-001800

R 002600

Sverlit otverstie 1

N024

-001200

+072780

N025

G53

G63

G80

+020000

N026

G64

B+180000

F42

M81

N027

G40

G60

-036370

+073000

Teshik 4 parmalash

N028

G81

-002300

R 003300

Teshik 3 parmalash

N029

+036370

+031000

N030

G80

T23

N031

F52

S50

M06

Rezba 3 kesish

N032

G84

-001800

R 003300

Rezba 4 kesish

N033

-036370

+073000

N034

G53

G63

G80

+020000

N035

G64

B+180000

F42

M81

N036

G40

G60

-001200

+072780

Rezba 1 kesish

N037

G84

-002000

R 002600

Rezba 2 kesish

N038

+001200

+072780

N039

G80

M06

N040

G53

G63

+020000

N041

M00

%