O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi namangan davlat universiteti

 

---

44 
MAVZU: №2. NERV TIZIMINING FIZIOLOGIYASI. 
Reja: 
1. Nerv tizimining ahamiyati va funksiyasi, nerv hujayralari. 
2. Qo’zg’alish va tormozlanish. 
2. Sinapslar. Nerv tolalar. 
3. Neyronning shakllanishi. 
4. Markaziy asab tizimi. Orqa miya. 
5. Bosh miya. Keyingi miya, o‘rta miya, oldingi miya. 
6. Katta yarim sharlar po‘stlog‘i. 
7. Nerv tizimi gigienasi. 
8. O‘quv jarayonini tashkil qilinishi. 
 
Maqsad va vazifalar:
Talabalarga nerv tizimining ahamiyati, funksiyasi, 
yoshga oid xususiyatlari, qo’zg’alish va tormozlanish, sinapslar, neyronlar 
vazifalari, markaziy asab tizimi, nerv tizimi gigiyenasi haqida ma’lumotlar beriladi. 
 
Talabalar bilishlari va bajarishlari shart:
Talabalar dars jarayonida va mustaqil elektron darslik va boshqa 
adabiyotlardan foydalanib nerv tizimining ahamiyati, funksiyasi, yoshga oid 
xususiyatlari, qo’zg’alish va tormozlanish, sinapslar, neyronlar vazifalari, markaziy 
asab tizimi, nerv tizimi gigiyenasi haqida ma’lumotlarga ega bo’lishlari lozim.
Tayanch so’zlar:
nerv tizimi, qo’zg’alish, qitiqlanish, bioelektrik harakatlar, 
markaziy nerv tizimi, vegetativ nerv tizimi, neyron, glial hujayralar, orqa miya, bosh 
miya, sinaps, refleks, reflektor yoyi, katta yarim sharlar po‘stlog‘i. 
1.
 
Nerv tizimining ahamiyati va funksiyasi
Fiziolog olim Pavlov nerv tizimining ikki muhim funksiyasi oliy va tuban 
funksiyalari mavjudligini uqtirib o’tadi. Oliy funksiya organizmni tashqi dunyo 
bilan aloqasini bog’lab turadi. Oliy funksiya oliy nerv faoliyati tomonidan amalga 
oshirilib, unda katta miya yarim sharlari va po’stloq osti yadrolari ishtirok etadi. 
Tuban funksiya esa organizmdagi barcha to’qimalar, organ va sistemalar 
ishini boshqarib boradi. Tuban funksiya oliy nerv faoliyati va nerv-gumoral yo’li 
bilan boshqariladi. 
Nerv hujayrasi o’zining barcha o’simtalari bilan birga neyron deyiladi. Ha bir 
neyronda yadro va sitoplazma mavjud. Neyron tashqi tomondan yarim o’tkazgich 
membrana pardasi bilan o’rab olingan bo’lib, u tufayli neyron ichida va tashqarisida 
ionlar konsentratsiyasi belgilangan normada saqlanadi.