O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti

 «Pomol partiya»si tuzish hisobining usullari
Hisoblashning quyidagi usullari mavjud: tenglamani echish, teskari proporstiya tuzish, 
grafigini (chizma) qurish. 
Tenglamani echish usuli.
«Pomol» partiyasi tarkibini hisoblashda tenglamalar 
sistemasidan foydalanish mumkin, bunda noma’lumlar sifatida saralanuvchi har bir 
komponentning foizlardagi ulushi yoki vazni belgilanadi. Tenglamalar sistemasi quyidagi 
ko’rinishga ega: 





+
+
=
+
+
=
−
−
−
−
n
n
n
x
m
x
m
x
m
Mx
m
m
m
M
...
...
2
2
1
1
2
1
Agar «pomol» partiyasi ikki komponentdan tashkil topgan bo’lsa, u holda sistema echimi 
quyidagicha bo’ladi: 
;
2
1
2
1
x
x
x
x
M
m
−








−
=
−
m
2
=M-m
1
Agar 3 komponentli bo’lsa, ikkitasining massaviy tenglamalarini ishlash bilan masala 
echimi topiladi: 
;
3
2
1
x
x
x
M
m











+

=
x
x
M
m



=
2
2
; m
3
=M-(
−
−
+
2
1
m
m
) 
bu erda M-don «pomol» partiyasining massasi; 

---

143 
;
1
1





 −
=

−
x
x
x


+

+

=

3
2
2
2
x
x
x
x
Murakkab “pomol” partiyalarini tuzishda asosiy hisob uslubi o’zgarmaydi. Don 
aralashmasi tarkibida 4 va 5-komponentlarning miqdori kam bo’lgani uchun (10%gacha), ular 
natijaviy hisoblarga ta’sir ko’rsatmaydi. 
Misol. O’rtacha shaffofligi 55% bug’doy donidan navli un olish uchun ikki 
komponentdan birining o’rtacha shaffofligi 71 va ikkinchisiniki esa 43%, ularning kleykovinalari 
nisbati 27 va 24% bo’lgan don partiyasidan massasi 1000 t (100%) ga teng bo’lgan «pomol»