O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti

Ioshlashuvchi 
nurlanishning ochiq manbalaridan
himoyalanish xodimning ichki va tashqi 
nurlanishlardan muhofazasini ko‘zda tutadi. Bunda xodim organizmiga radiaktiv 
moddalarni nafas yo‘li, ovqat bilan va teri orqali kirishi ehtimoliy kiri shi hisobga 
olinadi. Barcha ionlashuvchi ochiq manbalar bilan ishlash 3 klassga bo‘linadi. 
Klassi qancha yuqori bo‘lsa shunga muvofiq ichki qayta nurlanishdan 
muxofazalanishning gigienik talablari qattiq bo‘ladi. 
Bunda xodim himoya metodlari quyidagicha: 
Yopiq shakldagi nurlanish manbalari bilan ishlashdagi metodlar. 
1
- Tashqariga radioaktiv modda chiqaradigan ishlab chiqarish 
dastgohlarini germetiklash. 
2
- Bino va xonalarni joylashtirish. Bunda alohidalash ko‘zda tutiladi. 
Radioaktiv moddalar tarqatuvchi turli xonalar xavfliligi bo‘yicha 
joylashtiriladi, bir- biridan ajratiladi. Masalan 1 klass ishlar uchun 
mo‘ljallangan bino (yoki xona) alohida bo‘lishi yoki umumiydan 
ajratilgan, alohida kirish-chiqish yo‘llari bo‘lishi kerak. 2 klass ishlar 
uchun binolar boshqa joylardan ajratilgan va himoyalangan bo‘lishi va 
3 klass ishlar uchun joy alohida maxsus xonalarda o‘tkazilishi kerak. 
1.
Sanitar-gigienik qurilmalar va jihozlarni qo‘llash, maxsus himoya 
materiallaridan foydalanish. 
Xodimning shaxsiy muhofaza vositalaridan foydalanishi. Ochiq manbalarda 
ishlash uchun barcha shaxsiy muhofaza vositalari 5 ga bo‘linadi: maxsus kiyim; 
maxsus oyoq kiyimi; nafas organini muhofaza qiluvchi vositalar; ajratuvchi 
kostyumlar (5.5-rasm) va qo‘shimcha muhofaza moslamalari. Shaxsiy gigienani 
bajarish qoidalari. Bu ishlovchini shaxsi bilan bog‘liq, ish vaqtida chekishni 
taqiqlanishi, ishdan so‘ng tanani zararsizlantirish, shaxsiy muhofaza vositalarini 
ishdan so‘ng dozimetrik nazorati va zararsizlantirish. Bular barchasi radioaktiv 
moddalarni organizmga tushishining oldini olishga xizmat qiladi. 

---

118
Radiatsiyaviy holatlarda shaxsiy muhofaza vositalaridan foydalanish.