Oʻzbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi navoiy davlat

Nero dasturida nusxa ko‘chirish
CD va DVD dan nusxa olish bir xil amalga oshiriladi. Har ikki sharoitda ham diskdan ko‘chirishdan oldin kompyuterda ma’lumot hajmiga yetarli joy mavjud bo‘lishi shart.

1. 
   VD ni CD-privodga joylashtiring.
   
2. 
   Proyektni oynasidan variant DVD – kopiyni tanlang.
   

3. 
   Obraz vikladkasida nomini va fayil obrazni nomini ko‘rsating, agarda tezlikni belgilamoqchi bo‘lsangiz “тест скорости” buyrug‘ini tanlang.
   

4. 
   Optsi kopirovaniye vikladkasidan originalni o‘qish uchun kerakli tezlikni tanlang.
   

5. 
   Zapis degan vikladkadan yozish tezligi deb belgilang. U toza diskni parametirlari bilan mos kelishi kerak.(CD-privodning xaraktiristikalarini yana bir tekshiring). Endi “копиравать” buyrug‘ini tanlang.
   

Endi diskni ko‘chirib bo‘lgunga qadar kuting.Diskdan ko‘chirib bolgach, DVD ni CD-privoddan olib qo‘ying. Bu holatda diskni “sichqoncha”ni o‘ng tugmasini bosish yordamida, konturga olib,konteks menyu hosil qilib undan “izvlich” buyrugi bosiladi va CD-privod DVD ni chiqarib beradi.

Diskdan nusxa olishda bir qancha kamchilikka yo‘l qo‘yilsa, undagi ma’lumotlar yozilmay qoladi. Bunga sabab siz nusxa olishdan oldin parametrlarni noto‘g‘ri berganingiz bo‘ladi. Diskdan sifatli nusxa olish uchun yuqoridagi 5 ta majburiyatlar to‘liq bajarilishi lozim.
9-Amaliy mashg‘ulot: Arxivlash dasturlari, Fayllarni arxivlashtirish haqida umumiy ma’lumot RAR va ZIP arxivator dasturlar. Antivirus dasturiy vositalar, Kompyuter viruslarining xarakteristikalari.


Arxivlashtirish dasturlari. Fayllarni arxivlash
Kompyuterlar bilan ishlash paytida informatsiya (fayl, dastur) yukotilishi mumkin. Chunki tasodifiy yuk kilish, virusdan zararlanishi (yuktirish), disklarni yaroksizlanishida uchraydi. Axborotni himoyalash uchun uning zahira nusxalari arxiv holda bulishi lozim. Arxivlash saklanayotgan axborotni ixchamlashga imkon yaratadi. Boshqa tomondan, axborotning kompyuterlar orasida disket orkali kuchirilishi doimo kulay, ayniksa, ixcham yoki zichlangan holda.
Arxivlar (fayllar tahlami) yaratilishi uchun maxsus dasturlar –arxivatorlar kullaniladi. Arxivatorlar axborotni maxsus ixchamlashtirish usullarini kullash yordamida fayllarni kichik ulchamli nusxalarini yaratadi va bir necha fayllar nusxalarini yagona arxiv faylga jamlashi mumkin.
Arxivator dasturlar. Arxiv fayl yaratishda kuyidagi dasturlar kullaniladi, ularni ikki sinfga bulish mumkin:
1. Ixchamlovchi, tahlovchi dasturlar, arxivatorlar;
2. Zahira nusxa olish dasturlari.
Tahlovchi dasturlar axborotni ixchamlashning maxsus usullarini kullash yordamidafayllarning kichik ulchamli nusxalarini yaratadi va bir necha fayllar nusxalarini yagona arxiv faylga jamlashi mumkin. Zahira nusxa olish programmalari kattik diskdagi axborotni stimer kassetalari yoki disketaga nusxasini olish uchun muljallangan.
Arxiv fayl. Arxiv fayl ixcham holda joylashtirilgan bir yoki bir necha fayllar yiGindisidan iborat bulib, yaxlit fayldan ularning zarurat tuGilishida dastlabki kurinishda chikarib olish mumkin. Arxiv fayl uzida mundarijani aks ettiradi va unda kuyidagi axborot mavjud:
Fayl nomi, katalog haqida ma’lumot, faylni aniklash sanasi va vakti, diskdagi fayl o’lchami, arxivdagi o’lchami, arxiv butunligini tekshirish uchun har bir faylni tsiklik nazorati, Arj, Pkzip, JHA, Pkpak, Jce.
Mavzu bo’yicha “Nima uchun” sxemasi” asosida olgan bilimlar mustahkamlanadi.

Uzluksiz (solid) arxivlar

Bir xildagi katta sonli fayllarni tahlashda ixchamlashishi darajasining sezilarli darajada oshishi uchun oddiy emas, uzluksiz arxiv yaratish kerak. Uzluksiz arxivda har bir faylnitahlashda (birinchisidan tashkari) oldingi fayllardagi axborot kullaniladi. Shu sababga kura bu turdagi arxivlarni modifikatsiyalash mumkin emas.
Fayl nomi, katalog haqida ma’lumot, faylni aniklash sanasi va vakti, diskdagi fayl ulchami, arxivdagi ulchami, arxiv butunligini tekshirish uchun har bir faylni tsiklik nazorati, Arj, Pkzip, JHA, Pkpak, Jce.
Qisqacha tavsifi. RAR 1. 33 ning Pkzip 2. 04 e, Arj 2. 41, JHA 2. 11 ga solishtirma asosiy tavsifini beramiz:

4. 
   Ixchamlash darajasi. EXE, COM, ZIR, OBY, OVR xildagi fayllarda va ularga uxshash RAR boshqa arxivotorga solishtirganda maksimal kisish darajasini ta’minlaydi, bu bilan PKZIP VA ARJ dan 0, 5-3% ga utadi (EXE va COM fayllar, LZEXE, PKZITE, DIET tipdagi programmalar tomonidan ixchamlashtirilgan). Ayrim fayllar yutuk ulchamning 5-7% ga etishi mumkin. Ixchamlash usuli natijaga unchalik ta’sir kilmaydi. Matnli axborot PKZIP va ARJ kabi ixchamlanadi.
   
5. 
   Ixchamlash uslubiga boGlik, odatda 32 kilobayt ulchamli fayllarda. Katta matnli fayllarda RAR odatda boshqa arxivatorlardan ancha ustun. Ma’lumotlar bazasi fayllari kayta ishlanganda RAR, PKZIP arxivatorlari bir muncha yon beradi (ayrim xollarda ARJ), bunda ish ulchami va vaktiga ixchamlash metodi (uslubi) ta’sir etishi mumkin (m0-m5). Grafik axborotni zichlashish darajasi fayllar turiga boGlik. Katta mikdordagi kichik fayllarni tahlashda (RAR) ARJ va PKZIP dan fayllar nomlari hisobiga yutishi mumkin. Uzluksiz (solid) arxiv yaratishda, ular tarkibida bir xil fayllar bulsa, ixchamlash (kisish) darajasi 10-40% va undan ortik oddiy arxivga tahlashdan ustun keladi.
   
6. 
   Ixchamlash tezligi RAR tahlash tezligi PKZIP tezligidan 15 % kam. Boshqa arxivatorlar sekinrok ishlaydi.
   

Ochish tezligi. Ochish tezligi buyicha RAR fakat PKZIPdan keyin turadi.
4. Talab kilinuvchi resurslar: RAR ishlashi uchun MS. DOS 3. 0 yoki cungi boshqa versiyalari zarur. Bush operativ xotiraning kiritishi uchun minimal ulchami 380 kilobayt, bu kursatkichning oshirishini tahlash va ochish tezligini oshirishini, disk operatsiyalarini buferlash hisobiga tula ekranli koplashda ishni tezlatish mumkin.
5. Kushimcha imkonyatlar.
Standart vazifalardan tashqari RAR kuydagalarni taminlaydi:
1. Tula ekranli interfeys boGlanish:
a) ochiluvchi va yopiluvchi fayillarni tanlash;
b) arxivdagi kichik kataloglar strukturasi emulyatsiyasi;
v) “sichkon” bilan ishlash;
g) konfiguratsiya (shakl) fayilida parametrlarni saklanishi;
d) oddiy va taxlangan fayillarni matnli yoki 16-li shaklda kurish.
2. Maxsus vazifalar:
a) arxiv faylni disketlarga kuchirish uchun kismlarga bulish (volumes);
b) o‘z-uzidan ochiluvchi arxivlarni yaratish va modifikatsiya (IFX) kilish;
v)o‘zi ochiluvchi (taxi ochiluvchi) arxiv tomlarini yaratish;
g) o‘ta zichlashishi va kisilishi darajali uzluksiz arxivlar(solid) yaratish;
d) parol (shartli suz)lar asosida axborot himoyasi;
e) arxivlarni modifikatsiyadan himoyalash;
j) zararlangan arxivlar tuzilishini tiklash;
z) arxiv va alohida fayllarga izohlarni kushish.
3. Tula ekranli tartibda ZIP, ARJ, LZH arxivlari bilan ishlarni kullash.
a) tahlanuvchi va ochiluvchi fayllarni tanlash.
b) arxivdagi kichik kataloglar strukturasini emulyatsiya kilish.
v) arxivlar ustida asosiy operatsiyalarni bajarish.
Uzluksiz (solid) arxivlar
Bir xildagi katta sonli fayllarni tahlashda ixchamlashishi darajasining sezilarli darajada oshishi uchun oddiy emas, uzluksiz arxiv yaratish kerak. Uzluksiz arxivda har bir faylnitahlashda (birinchisidan tashqari) oldingi fayllardagi axborot kullaniladi. Shu sababga kura bu turdagi arxivlarni modifikatsiyalash mumkin emas. Oddiy arxivlarga nisbatan sikilish darajasida yutish faylning њrtacha ulchami kanchalik kichik va uning soni kancha katta bulishiga boGlik. Katta paketlarda yutish2-15%, ayrim hollarda arxiv ulchamini kichrayishi 1, 5-2 marta kuzatiladi. Shuningdek, uzluksiz arxiv tomlari va uzluksiz uzi ochiluvchi arxiv tomlari yaratish mumkin. Arxiv tomlari birinchi paketdan ketma - ketlikka rioya kilib boshlash kerak. Taklif kilinayotgan uslubning asosiy kamchiligi shundaki, bir faylni ochish uchun arxivator barcha fayllarni ishlashi kerak (bunda xabar beriladi): Skipped “fayl nomi”. Shuning uchun uzluksiz arxiv tomlarini butun arxivni ochish taklif kilingan hollarda programmalarning katta paketlarini etkazish uchun (bu holda uzluksiz uzi ochiluvchi arxiv tomlari kulay) kullanilishi mumkin.
Fayllardan biri zararlanganda uzluksiz arxivda, undan keyin keluvchi fayllardagi axborot ham yaroksiz bulib koladi. Agar uzluksiz arxiv tuzilishida (shuningdek arxiv tomlarini yaratishdagi kabi) fayli ixchamlash kerakli natija bermasa (taxlangan ulchami dastlabkidan katta), u holda faylni kayta yodlash amalga oshmaydi. Bunday arxivlarda fayl ulc
hami dastlabkisidan oshik bulishi mumkin. Bunday holat fayllar arxivatori (zichlangan) tahlanganda yuzaga keladi. Tahlanish (zichlashish) darajasini oshirish uchun fayllar uzluksiz arxivga kushilishida fayllar kengayish bњyicha sortlanadi (navlanadi).
Tashqi ARXIVLAR BILAN ishlash.
To‘la ekranli tartibda RAR, ZIP, ARJ, LZH formatlarda ishlash imkoniyatini beradi.
Bu arxivlar uchun kuyidagi operatsiyalar amal kiladi:
ZIP:
— kichik kataloglar tuzish uchun ochish;
— joriy kichik kataloglash uchun ochish;
— arxivni testlash;
— arxivdan fayllarni chiqarish;
— arxivdagi fayllarni turanda kurib chikish;
— arxivga izohlarni kushish;
— arxiv fayllariga izohlarni kushish;
LZH:
— kichik kataloglar tuzish uchun ochish;
— joriy katalogga ochish;
— arxivni testlash;
— fayllarni arxivdan chiqarish;
— arxivdagi fayllarni tulaekranli tomosha kilish;
— SFX arxivlar tuzish;
Bunday arxivlar uchun oddiy shaklda shartli suz (parol) belgilash (ALT-P) va vaktinchalik fayllar kichik katalogi (ALT-W) berilishi kerak. ZIP, Arj, LZH arxivlarni oddiy kurinish uchun bir dona RAR arxivatori etarli, lekin tegishli programmalar (PKUNZIP va PKZIP, ARJ, ZHA) arxiv operatsiyalarini bajarish uchun PATH da kayd kilinishi kerak.