O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti

“Pyatidesyatniklar”
14
yoki «To’liq injil xristianlari»-
Protestantlikdagi eng 
yirik oqim bo‘lib XX asr boshlarida AQShda yuzaga kelgan. Diniy hayotda 
―Muqaddas Ruh
15
in‘omlari‖ degan tushunchaga tayanishadi. Ta‘limotga ko‘ra bu 
in‘omlar faqatgina Muqaddas Ruh bilan cho‘qintirish
16
orqali Xudo O‘g‘lining 
(ya‘ni Iso Masihning) asl izdoshlariga, unga xizmat qilish vositasi sifatida beriladi. 
Muqaddas Ruh bilan cho‘qintirilganlikning tashqi belgisi deb pyatidesyatniklar 
glossaliya, ya‘ni ―xudo bilan notanish tilda gaplashish‖ni tushunishadi. 
Shu nuqtai nazardan qaraganda, Pyatidesyatniklik tarixi rasman 1901 yilning 
1-yanvariga borib taqaladi. Aynan shu kuni Kanzas shtatining Topeke shahridagi 
Bibliya maktablarining birida Ch.Parxem ismli ruhoniy boshqarayotgan
talabalardan biri Agnessa Ozman ―uchinchi rahmat‖ga erishib (ya‘ni, Muqaddas 
Ruh bilan cho‘qintirilib), xitoy tilida gapira boshlaydi. Uning ketidan ―xudo bilan 
notanish tilda gaplashish‖ ―epidemiya‖si butun maktabni qamrab oladi. Shundan 
so‘ng Ch.Parxem o‘z o‘quvchilari bilan janubiy shtatlarda pyatidesyatniklikni 
targ‘ib qila boshlagan.
Ch.Parxem shogirdlaridan biri, qora tanli D.Seymur Los-Anjelesdagi metodist 
cherkovining tashlandiq binosida ―muqaddas pyatidesyatnitsa‖
17
g‘oyasini targ‘ib
qila boshlagan. Uch yil davomida ushbu cherkov aktiv faoliyat yuritib, AQShdagi 
qora va oq tanlilarning diqqatini o‘ziga jalb qildi. Bu erda Xudo bilan notanish 
tilda 
gaplashishni 
boshidan 
o‘tkazgan ko‘pchilik keyinchalik o‘zining 
pyatidesyatniklik cherkovlariga asos solishdi. Bunday cherkovlar Skandinaviya, 
Angliya, Hindiston, Chili, Germaniya kabi davlatlarda ham paydo bo‘ldi. Ularning 
bir-biridan asosiy farqi xudoning rahmatlari soni va suv bilan cho‘qintirishning 
uslublaridadir. Muqaddaslik cherkovlaridan
18
ajrab chiqqan pyatidesyatniklar 3 ta 
rahmatga ishonishadi - dinga kirgizish, nurlantirish ya‘ni, xristian ta‘limoti bilan 
chuqurroq tanishtirish va Muqaddas Ruh bilan cho‘qintirish.
14
Я ҳудийларнинг қадимий ― Пятидесятница‖ байрами номидан келиб чиққан.
15
Муқаддас
Ру ҳ
христиан
таълимотига
кўра
Худонинг
3
қиѐфасидан
бири. 
16
Бунда
диндор
Худо
томонидан
чўқинтирилган ҳисобланиб
, 
бу
билан
у
Худога
яқин
бўлади
.
17
Хрис тиан ақидасига биноан яҳудийларнинг пятидесятница байрами куни ҳа ворийларга Муқа ддас Ру ҳ 
томонидан раҳмат туширилиб, уларнинг барчаси турли тилларда гапира бошлаганлар.
18
Протес тантизмда ги илк оқимлар дан бири.

---

125 
Baptistlardan ajrab chiqqan pyatidesyatniklar esa faqat 2 ta rahmat - dinga 
kirgizish va Muqaddas Ruh bilan cho‘qintirishni tan olishadi. Shuning uchun ham, 
ularni ―Ikki rahmat cherkovlari‖ deb atashadi. Ularning eng yirik birlashmasi 
―Xudo Assambleyalari‖ hisoblanadi. Suv bilan cho‘qintirish usullari, ya‘ni 
muqaddas uchlikni tan olishlari yoki inkor qilishiga ko‘ra, pyatidesyatniklar ikkiga 
bo‘linadi. Lekin bunday bo‘linish barcha pyatidesyatnik cherkovlariga taalluqli 
emas. Ayni paytda, ba‘zi cherkovlar xristianlik chegarasidan chiqqanini ta‘kidlash 
zarur.
1960-yillarda ―xudo bilan notanish tilda gaplashish‖ tushunchasi ba‘zi boshqa 
protestant cherkovlari, hatto 1966 yildan katoliklar orasida ham tarqalgan.
Hozirgi kunda pyatidesyatniklik ko‘p sonli turli oqimlar ko‘rinishida 
tarqalgan bo‘lib, ularning rahbarlari har 2-3 yilda ―Butundunyo pyatidesyatnik 
konferentsiyalari‖ da uchrashib turishadi. 
Pyatidesyatniklik insonlarning qayg‘u-alamlari, muammolari va jamiyatda o‘z 
o‘rinlarini yo‘qotib qo‘yishlari bilan bog‘liq masalalarga alohida urg‘u berishi va 
ulardan ustalik bilan foydalanishga intilishi tufayli unga ergashuvchilar soni tez 
suratda o‘sib bormoqda. 1990 yilda dunyo bo‘yicha bu oqim a‘zolarining soni 50 
millionni tashkil qilgan bo‘lsa, hozirda taxminan 120 millionni tashkil qilmoqda.
Pyatidesyatniklikning eng yirik oqimlaridan biri