O`zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti pedagogika fakulteti

Integratsiylashgan ta'limning o'ziga xos xususiyatlari. 

Boshlang’ich maktablarda o’qitish va tarbiyalash integratsiyasi 
muammolarini nazariy va amaliy jihatdan hozirgi zamon nuqtai nazaridan juda 
muhim bo’lib yangi ijtimoiy talablar asosida yanada dolzarblik kasb etadi. Bugungi 
kunda ham rivojlanish va ishlab chiqarishdagi ulkan o’zgarishlar tufayli kelib 
chiqadigan talablar maktab ta`lim oldiga yangi vazifalarni qo’ymoqda. Chunki, 
maktablarda o’rgatiladigan fanlarning ko’pligi va murakkabligi maktab 
bitiruvchisida bir ko’rinishli ya`ni fragmentar dunyoqarashni keltirib chiqaradi. 
Hozirgi zamon fanida esa iqtisodiy – ijodiy va madaniy fanlar integratsiyalashga 
moyillik yuqori turadi. 

Integratsiyalashgan darslar bolalar dunyo qarashida bir butunlikni tabiatni 
anglab yetishga o’rgatadi. Shuni alohida xisobga olish kerakki maktablardagi 
boshlag’ich sinflarda darslarni integratsiya bog’lanishlari ilmiy jihatdan juda kam 
ishlab chiqarilgan. Mavzuga turli fikrlar va qarashlar esa bir-biriga zid va uzviy 
bo’lmaganligi sababli integratsiyalar muammosi hamon olimlarimiz o’rtasida 
baxsli masalalardan biri bo’lib qolmoqda. 

Boshlang’ich maktablarda o’qish va tarbiyalash integratsiyasi 
muammolari nazariy va amaliy jihatdan hozirgi zamon nuqtai nazaridan juda 
muhim bo’lib yangi ijtimoiy talablar asosida yanada dolzarblik kasb etadi. Bugungi 

---

kunda fan rivoji va ishlab chiqarishdagi ulkan o’zgarishlar tufayli kelib chiqadigan 
talablar maktab ta`limi oldiga yangi vazifalarni qo’ymoqda. 
Boshlang’ich sinf texnologiya darslarida modellashtirish darslarini 
integratsiya usulida o’quvchilarga tushuntirish yaxshi samara beradi. Avvalo biz 
model so’zining ma’nosi haqida qisqacha tushunchaga ega bo’lsak.
Model 
ko'p ma'noli so'z bo'lib, turli bilim sohalarida, ishlab chiqarishda,
texnikada ishlatiladi. Model deyilganda, keng ma'noda ilmiy, amaliy va sport
maqsadlarida haqiqiy obyektni qayta tiklaydigan qurilma tushuniladi.
O'quvchilar bilan ishlashda o'quv modeli ko'rgazmali vosita bo'lib xizmat
qiladi va u obyekt yoki uning biror qismini bir necha marta soddalashtirilgan
o'lchovda qayta tiklaydi. Oddiy qilib aytganda, o'quv modeli — bu haqiqiy 
obyektning nusxasi bo'lib, uning tuzilishi haqida yetarlicha tasvvur beradi.
Birinchi holda model nusxa, ikkinchi holda stilizatsiyalangan hisoblanadi.
Boshlang'ich sinf o'quvchilari, asosan, stilizatsiyalangan modellarni bajarishadi. 
Maket modelning bir turi hisoblanadi. Bir so'z ba'zi ma'no ottenkalariga ega.
Masalan: kitob, teatr bu dekoratsiyalarining maketi. Qurilishlar, ansambl,
shahar modellari maket deb ataladi.