O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi navoiy davlat pedagogika instituti “tasdiqlayman”

Таълим воситалари 
Ёрдамчи таълим 
воситалари 
Ўқув-услубий 
материаллар 
Флипчарт 
Доска-стенд 
Доска-
блокнот 
Графопроекто
р 
Диапроектор 
Ёзув тахтаси 
n… 
Видеофильмл
ар 
Чизма, схема ва 
бошқ. 
Намуналар
Модел,муляжлар 
График, диаграммлар 
n… 
Матнлар 
Назорат 
варағи 
Эслатма 
Иш варақаси 
n… 

---

68 
O'quv materialini bayon qilishda narsa-hodisalarni tasvirlash, sababiyatli 
bog'lanishni ajratib ko'rsatish, oqibatini bilish bosqichlariga rioya qilinadi. Buning 
uchun o'quvchini ta'limda faol ishtirok ettirish lozim. «Ta'iim jarayonida faol ishtirok 
yetmagan bola aytilgan matnni o'n marta o'qisa ham hech narsani tushunmaydi. 
Zamonaviy adabiyotlarda o'quv materialiga ikki xil qarash moyilligi mavjud: 
1. o'quv materiali o'quv fanining bir qismi yoki birligi; 
2. o'quv materialida ta’lim mazmuni modellashtiriladi.
Maktab o'qituvchisi o'z faoliyatini darslik mullifming eng so'nggi uslubiy 
ishlanmasidan - o'quv materialidan boshlaydi. O'quv materiali darslik muallifning 
uslubiy ishlanmasi sifatida qator pedagogik qimmatga ega: har bir o'quv materialida 
o'quvchilar oldingi sinflarda o'rgangan bilimlar hisobga olinadi; o'quv materialini 
o'zlashtirishning nazariy va amaliy jihatlariga yetarii e'tibor beriladi; o'quv materialini 
didaktik va metodik jihozlash uchun rasm, chizma va kerakli o'rinlarida 
diagrammalar beriladi. Shu bilan birga o'quv materialida qator uslubiy talablarga 
rioya qilish imkoniyatlari mavjud emas: o'quv materialida sinf o'quvchilarining real 
bilish imkoniyatlari hisobga olinmaydi; o'quv materialida ta'limni individuallashtirish 
va ulami bar bir o'quvchi faoliyatiga moslashtirish talablari ko'zda tutilmaydi. 
Bulardan ayon bo'ladiki, o'quv materialini aynan olingan sinf o'quvchilariga 
moslashtirish o'qituvchi zimmasiga tushadi. Binobarin, darslik muallifming eng 
so'nggi ishlanmasiga maktab o'qituvchisi o'zi dars berayotgan o'quvchilar jamoasini 
nazarda tutib, qo'shimchalar, o'zgartishlar kiritadi, uni sinf jamoasining real bilish 
imkoniyatlariga moslashtiradi.