O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muhandislik –texnologiya instituti

Xlorofill protoforfenilning juda muxim vakilli - usimlik yaproklaridagi yashil pigment xlorofilldir. Bu pigment usimliklarning yashil barglarida xloroplast deb ataladigan disk shaklidagi tuzilmalarda donachalar xolatida joylashgan. Xloroplastlar yashil usimliklarda utadishan xavodagi utadigan karbonat angidridni boglashdan iborat bulgan fotosintez jarayonning barcha boskichlarning tula tamin etadi.. yer yuzida xayotning tabiiy organik materialdan ta‘min etib turadigan fundamentla jarayonning kechishida xal kiluvchi axamiyatga ega. Fotosintez jarayonida xlorofil kuyosh energiyasini kvantlari bilan birinchi bulib reaktsiyaga kirishadi va molekuladan elektron ajralishi darajasi energiyagacha elektron ajralishidagidek yukori energiyagacha tulkinlanadi. Elektronning ajralib chikishi fotosintezda boshlangich effekt va reaktsiyaning bundan keyin keladigan uzun zanjirning shu elektronning boshka molekulalari bilan ta‘sirining okibati buladi.

Usimlik korongi joyda ustirilganda sargimtir-yashil protoxlorofil nomli pigemnt xosil buladi. Yoruglik ta‘sirida u yashil pigemnt xlorofilga aylanadi. Bu jarayonda protoxlorofil ikkita vodorod atomi kushib olinadi, ya‘ni kaytariladi. Usimliklarda xlorofil 2 xil: xlorofill a va xlorofill v shaklida mavjud. Bu ikki moddifukatsiya bir-biriga juda yakin bulib bir-biridan xlorofill v da bitta СНО, xlorofill a da esa СН₃ gruppa mavjudligi bilan farklanadilar. Bu ikkala moddaning kimyoviy analizi kuyidagi formulani beradi.

Xlorofill а, С₅₅Н₇₂N₄О₅Mg

xlorofill в, С₅₅Н₇₀N₄О₆Mg

Xlorofill tarkibidagi Mg atomi bilan boglangan.

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. Pleshkov B.P. Bioximiya selskoxozyaystvennx rasteniy. M. “Kolos” 1969 g.

2. Lebedov S.I. Fiziologiya rasteniy. M. 1988 g.

3. Yakushkina N.I. Fiziologiya rasteniy. M. 1980 g.

4.Mustaqimov G.D. O`simliklar fiziologiyasi va mikrobiologiya asoslari. T. 1995

4. Xo`jaev J. X O`simliklar fiziologiyasi Toshkent “Mexnat” 2004

5. Rubin B.A. Kurs fiziologii rasteniy. M. 1976 g.

6. www.ziyonet.uz